Sahra’nın amansız güneşi altında, Takarkori Mağarası’nın çorak ve ıssız derinliklerinde, arkeologlar insanlık anlayışımızın temellerini sarsabilecek bir gizemi gün yüzüne çıkardı. 7.000 yıldan daha eski iki mumya, olağanüstü bir şekilde korunmuş hâlde ortaya çıkarıldı.

Afrika Çölünün Kalbinde Sarsıcı Bir Keşif

Sahra’nın amansız güneşi altında, Takarkori Mağarası’nın çorak ve ıssız derinliklerinde, arkeologlar insanlık anlayışımızın temellerini sarsabilecek bir gizemi gün yüzüne çıkardı. 7.000 yıldan daha eski iki mumya, olağanüstü bir şekilde korunmuş hâlde ortaya çıkarıldı.

Ancak bilim dünyasını asıl şaşırtan şey, bu kadınların yaşı değil…

DNA’ları.

Çünkü bu DNA, bilinen hiçbir insan türüyle eşleşmiyor.

2 Nisan 2025’te Nature dergisinde yayımlanan araştırma, büyüleyici bir hipotezi gündeme getiriyor: Bu kadınlar, insan soy ağacımızın unutulmuş bir dalına, binlerce yıl boyunca Sahra’nın aşılmaz doğal engelleri ardında izole kalmış paralel bir insan soyuna ait olabilirler.

Genetik analizler kesin konuşuyor: Bu bireylerle çevre halklar arasında herhangi bir akrabalık bağı bulunamadı. Bu soy hattı, günümüz insanlarından yaklaşık 60.000 yıl önce ayrılmış olabilir.

Daha da şaşırtıcı olanıysa, DNA’larında Neandertal izleri bulunması — farklı insan türlerinin bir zamanlar karşılaşıp, belki de birbirlerini sevip melezleştiği eski bir dünyanın izleri…

Bu zamanın ötesine yapılan yolculuk, iç kulakta bulunan ve “os pétreux” (taşsı kemik) olarak bilinen yapının olağanüstü DNA koruma özelliği sayesinde mümkün oldu.

Adeta çölde rüzgârın koruduğu buruşmuş bir sayfa gibi, insan evriminin unutulmuş bir bölümü yeniden açıldı önümüze.

🟩 ANHATOLÎ/MEZRABOTAN, KAFKAS VE ARYAN COGRAFYASININ EN ESKİ YERLEŞİK ANTİK HALKI KÜRTLERDIR. 📜 Mezrabotan Bütün Dinlerin ve Medeniyetlerin Doğduğu Topraklar 🔹 Kürtler Göçebe Değil, Yerli ve İlk Medeniyet Kurucusu Halktır !

🟩 ANHATOLÎ/MEZRABOTAN,
KAFKAS VE ARYAN COGRAFYASININ EN ESKİ YERLEŞİK ANTİK HALKI    KÜRTLERDIR.

📜 Mezrabotan Bütün Dinlerin ve Medeniyetlerin Doğduğu Topraklar

🔹 Kürtler Göçebe Değil, Yerli ve
İlk Medeniyet Kurucusu Halktır !

📍 Girê Miraza Tapınağı (M.Ö. 11.000) – Dünyanın en eski tapınağıdır. Kürtlerin ataları tarafından inşa edilmiştir. Bu, Mezopotamya’da kurulan ilk yerleşik kültürdür.

🪨 Neolotik devrimin merkezinde dogrudan Kürd halkı vardır.

🔹  Antik dünyayı kontrol eden dil
Kurdce ve Kurd halkıdir.

🔹 Kutsal Kitaplarda Kürtler  :

📖 Tevrat, Zebur ve İncil’de geçen kavimler arasında Kürtlerin atalarına ait çok güçlü izler vardır:

✅ Allah, Hz. İbrahim'e "Kenan diyarına göç et" der. (Yaratılış 12:1)
→ "Kenan", Eyke halkı,Medyan halki birçok kaynakta Kürd kavimleriyle bire bir ilişkilidir.

✅ Hz. Nuh’un gemisi Cudî Dağı’na oturur.
→ Cudî Dağı,Kürdistan’dadır ve bu bölge Nûh’un soyu olan Kürd Kavminin yaşadığı cografyadir .

✅ Hz. İsa doğduğunda onu ilk kutsayan kavimler Kürd Magileridir.
→ Bu olay hem İncil'de (Matta 2:1-12) hem de tarihî kaynaklarda
yer alır.

→ Evliya Çelebi de bu bilgileri aktarır.

🔹 Medler  : Babil’i Yıkan Kürtler

📜 Tevrat’ın İşaya bölümünde
şöyle yazar  :  “Medler,altına ve gümüşe değer vermeyen yiğitleri  Babilin üzerine göndereceğim.”
(İşaya 13:17)

🔹 Medler, Zagros Dağları’ndan gelen Kürt kavimleridir.
→ Onlar Babil’i yıkar, Asur’u bitirir
ve Persleri doğurur.

🔹 Kürtler Kimseye Benzemez hiç
bir Kimsenin Alt Kültürü Değildir!

🔹 Kurd dili dünya dillerinin atası ve
O dillerin beslendiği Ana kaynaktır.

🔹 Kürdçe Avrupa Hind Slav ve Aryenî dillere üç binden yüz bine kadar kelime veren dil.

🔹 Kurdce hiç bir dilden tek bir kelime dahi almayan saf/arî antik orjinal bir dildir.

❌ Kürtler hic bir yerden sonradan gelen bir halk değildir.

✅ Onlar burada doğmuş, medeniyeti kurmuş, 4 semavi dinlere yön vermiş aynı adla devlet kurmuş yer yüzünde
Tek millet Kürdlerdir.

✅ Kürdler,Kassîd, Sümer, Elam, Gutî, Hurrî, Hatti Mitannî, Med gibi kadim halkların dogrudan torunlarıdır.

📚 KAYNAKLAR:

Tevrat (Yaratılış 12, İşaya 13)

İncil (Matta 2:1-12)

Evliya Çelebi, Seyahatnâme

David Rohl, Legend: The Genesis
of Civilisation

Prof. Mehrdad Izady, The Kurds:
A Concise Handbook

British Museum Arşiv Belgeleri .

11.06.2025      İ.ATEŞ

Bunu Biliyor muydunuz? Zagros Dağları: Neandertaller ve Homo Sapiens Arasındaki Tarihi Kavşak Yeni bir araştırma, insan evrimsel tarihinde kritik bir bölgeye ışık tutuyor:

Bunu Biliyor muydunuz?

Zagros Dağları: Neandertaller ve Homo Sapiens Arasındaki Tarihi Kavşak

Yeni bir araştırma, insan evrimsel tarihinde kritik bir bölgeye ışık tutuyor: İran, Irak ve güneydoğu Türkiye’yi kapsayan Kürdistanın Zagros Dağları. Arkeologlardan oluşan bir ekip, Geç Pleistosen döneminde Neandertaller ile anatomik olarak modern insanlar (Homo sapiens) arasındaki gen alışverişinin bu dağlık bölgede gerçekleşmiş olabileceğini ortaya koydu.

Araştırma, ileri ekolojik niş modelleme ve coğrafi bilgi sistemleri (GIS) kullanılarak yürütüldü. Bu teknikler, Neandertaller ve Homo sapiens’in potansiyel olarak bir araya geldiği bölgeleri belirlemeye olanak tanıdı. Sonuçlar, iki insan türünün Zagros Dağları’nda karşılaşmış, genlerini paylaşmış ve modern insan popülasyonlarının genetik yapısını şekillendirmiş olabileceğini gösteriyor.

Genetik İzler ve Geçmişin Haritası

Genetik çalışmalar, modern insan DNA’sında belirgin Neandertal izlerini ortaya çıkarmıştı. Ancak bu gen alışverişinin coğrafi olarak nerede gerçekleştiği uzun süredir belirsizdi. Zagros Dağları’nın öne çıkması, bu tür etkileşimlerin geniş ve ekolojik açıdan zengin bir bölgede yaşandığını gösteriyor.

Zagros Dağları, hem Neandertallerin hem de Homo sapiens’in yaşaması için uygun bir ortam sunuyordu. Zengin bitki örtüsü, av hayvanları ve barınak sağlayan mağaralar, bu tür karşılaşmalar için ideal bir zemin oluşturmuş olabilir. Bölgedeki fosil ve arkeolojik buluntular, bu hipotezi destekleyen güçlü kanıtlar sunmaktadır.

İnsanlığın Evriminde Bir Dönüm Noktası

Bu keşif, modern insanın genetik yapısının yalnızca Afrika’dan çıkış hikayesiyle değil, aynı zamanda diğer insan türleriyle olan etkileşimleriyle şekillendiğini gösteriyor. Zagros Dağları’nın bu süreçteki rolü, insan evrimine dair daha geniş bir anlayış geliştirmemize yardımcı oluyor.

Neandertaller ve Homo sapiens arasındaki bu gen alışverişi, belki de her iki türün hayatta kalma stratejilerinin birleşimine olanak tanımış ve günümüzdeki genetik çeşitliliğin temelini atmıştır. Bu, Zagros Dağları’nın insanlık tarihinde yalnızca bir coğrafi bölge değil, aynı zamanda türler arası bir dönüm noktası olduğunu da ortaya koyuyor.

🔎 1. Tomris Kimdir? Ve Kimlerin Atasıdır? Tomris (ya da Tomyris), M.Ö. 6. yüzyılda yaşamış bir Massaget (Mazaka, Mağog – Sak–Saka– Sakazian) kraliçesidir.

🔎 1. Tomris Kimdir? Ve Kimlerin Atasıdır?

Tomris (ya da Tomyris), M.Ö. 6. yüzyılda yaşamış bir Massaget (Mazaka, Mağog – Sak–Saka–

Sakazian) kraliçesidir. 

Eski Pers kaynakları (özellikle Herodot’un Histories adlı eserinde), Tomris’in Pers kralı Keyhüsrev (Kyros)'u yenerek onun kafasını kan dolu bir tulumun içine attığını yazar. Bu olay bir kadının bir imparatoru yendiği çok güçlü bir semboldür.

➤ Massagetler kimdi?

Massagetler, İskit-Saka topluluklarıdır.

İskit-Saka halklarının çoğu Hint-Avrupa kökenlidir.

Bu halklar arasında Medler, 

Kürtlerin ataları olarak kabul edilir.

Zaten “Sakazian” adı Zagros-

Kürdistan coğrafyasına işaret eder (örneğin: “Sakez” şehri = bugün kü Seqiz/Saqqez, Kürdistanda vardir ).

Tomris'in halkı da bu coğrafyadaki Kürtlerle aynı kültür çerçevesindedir. 

Bu nedenle Tomris’in Türklerle bağlantısı iddiası, anakronik ve ideolojik bir çarpıtmadır.

📜 2. Kürtlerin “Hint”ten Geldiği İddiası Ne Kadar Bilimsel  ?

Bu, modern devlet ideolojilerinin tarihsel gerçekleri çarpıtma örneğidir. “Kürtler Hindistan'dan geldi” iddiası tamamen mesnetsiz bir iddia ve bir kaç açıdan zaten çürütülür:

✅ Dil Bilimi Açısından:

Kürtçe, Hint-Avrupa dil ailesindedir, tıpkı Farsça, Peştuca, Ermenice ve hatta İngilizce gibi.İşte bu iddia 

“Hint kökenli” demek değildir; Kisaca bu bir Hint-Avrupa,dil ailesinin adidir.

O nedenle coğrafi köken belirtmez.

☆  Kürtçenin en eski katmanları Sümerce, Hurri, Elamca, Medce, Zerdüştî metinlerle bağlantılıdır.

✅ Arkeolojik ve Genetik Açısından:

Zagros ve Kürdistan’da M.Ö. 10.000’e kadar inen yerleşik tarım toplulukları vardır.

J2, G, R1a/R1b genetik haplogrupları, Kürtlerin bu topraklara sonradan gelmediğini, yerli halk olduğunu kanıtlar.

Hindistan’dan gelen bir kavim, Zagros’ta 12.000 yıldır nasıl kalıcı olmuş olabilir?

⚔️ 3. Aynı Dönemde Türkler Neredeydi  ?   Ne Yapıyordu   ?

Tarihî belgelerle karşılaştıralım:

Tarih Kürtler (Medler, Gutiler, Hurriler) Proto-Türkler

M.Ö. 3000  Guti Kurdleri  Mezopotamya’da egemen bir halk  Orta Asya’da ise sadece göçebe kabileler vardı. 

M.Ö. 2000   Hurriler,Mitanni 

Krallığını kurdu 

M.Ö. 1000   Medler, Persleri kuracak kültürü şekillendirdi 

Hun öncesi göçebe kültürler ne yaptı?  

M.Ö. 600  Med İmparatorluğu doğdu ancak Orta Asya’da hala dağınık kabileler var.

M.S. 500 Zerdüştlük Med ve Kürt halklarında yaygın

O donem Göktürk devleti daha yeni oluşuyor

🔥 "Yağma, talan, yakma" meselesi:

Tarih boyunca bazı göçebe toplumlar sadece  Moğollar bazı Germen halkları değil Türkolar da dahil) 

geçici bir üstünlük kurmak için yağma ve askeri zorbalık kullanmıştır. 

Yerleşik uygarlıklar (Kürtler, Persler, Sümerler, Ermeniler vs.) ise tarım, hukuk, inanç ve yazı üzerine uygarlıklar inşa etmişleedir....

09.06.2025      İ.ATEŞ

📖 I. Atropatene – Azerbaycan’ın Kürd Tarihi Arka Planı : 1. 🔥 Atropates Kimdir?

📖 I. Atropatene – Azerbaycan’ın 

Kürd Tarihi Arka Planı  :

1. 🔥 Atropates Kimdir?

M.Ö. 4. yüzyılda yaşamış Med asıllı Kürt komutan ve satraptır.

İskender’in Pers İmparatorluğu’nu yıkmasından sonra kuzey Media’da bağımsızlığını ilan etti.

İsminin anlamı:

Atar (ateş) + Pat (koruyucu) → "Ateşi koruyan"  demektir.

📚 Kaynaklar:

☆  Strabo – Geographica, XI.13

Encyclopaedia Iranica – Atropatene

☆ Richard N. Frye, The Heritage of Persia

2. 🗺️ Atropatene Neresi?

Günümüz İran Azerbaycanı ile Karabağ ve çevresi dahil olmak üzere Küçük Medya olarak adlandırılan 

Kürd cografyasinin adidir. .

Başkenti   : Ganzak 

(bugünkü Gence’ sehrine  yakın)

Büyük Medya’nın kuzey ucu ve 

Kürd halklarının tarihi vatanıdır.

📚 Kaynaklar:

☆ The Cambridge History of Iran, Cilt 2 Igor Diakonoff – The Prehistory of the Armenian People

☆  Vladimir Minorsky – Kûrds, Kûrdistan, Encyclopaedia of Islam

3. 🧬 Kürtler ve Medler Arasındaki Etnik Süreklilik    :

Medler, Kürtlerin ataları olarak bilinir.

Kürtçe, Medlerin konuştuğu (Aryen) dillerin kuzeybatı kolundandır.

Kürtler bu coğrafyada en az 8.500 yıldır kesintisiz bir halktır.

📚 Kaynaklar:

☆ Wadie Jwaideh – The Kurdish National Movement

☆  Mehrdad Izady – The Kurds: A Concise Handbook

☆ Garnik Asatrian – Prolegomena 

to the Study of the Kurds

4. 🧭 Azerbaycan Adının Evrimi  :

Atropates → Atropatene → Adarbayegan → Azarbaygan → Azerbaycan

Devlet Adlari bir halktan değil,

tarihî liderden ve komutanlardan gelir.

1918’de Sovyetler, Kuzey Azerbaycan’a bu ismi vererek, 

İran Azerbaycanı ile bağ kurmak istemiştir.

📚 Kaynaklar:

☆ George Bournoutian – History of the Armenian People

☆ Tadeusz Swietochowski – Russia and Azerbaijan

☆ Touraj Atabaki – Azerbaijan: Struggle for Power

5. 🧑‍🌾 Kürt Varlığı – Azerbaycan 

ve Karabağ

Şeddadîler (10–11. yy) Karabağ, Gence, Laçin, Füzulî ve Rewan bölgelerinde ilk Müslüman Kürt hanedanlığı olarak egemenliklerini kurmuş,Karadagîler, Mukrîler, Soranîler, bölgede var olan köklü 

Kürt topluluklarıdır.

📚 Kaynaklar:

☆ Martin van Bruinessen – Agha, Shaikh and State

☆M.S. Lazarev – Kurds and Kurdistan

☆  Encyclopaedia Islamica – “Kurdistan”

🧩 Kısa Hatırlatma: Medler – 

Kürtler – Atropatene – Azerbaycan

Konu Bilgi  :

🧔 Atropates Kürt kökenli Med komutan – Azerbaycan isminin kaynağı

🗺️ Atropatene Kürt-Med bölgesi – Günümüz İran Azerbaycan’ı ve Karabağ çevresi

🧬 Etnik Süreklilik Medler ve Kürtler arasında soy ve dil bağlantısı

🔥 Azerbaycan Adı Atropates’ten türemiştir; tarihî anlamı “ateşi koruyan”

🧑‍🌾 Kürtler Bölgede en az 8.500 

yıldır kesintisiz bir halktır

Red inkarcilar gene hoplar Ziplarlar ama yapacak bir sey yok.

Her yalanin mutlaka asli ve gercegi var ..Yani Gunes balcikla sivanmiyor.

Yalanlar tek tek dökülüyor. 

09.06.2025      İ.ATEŞ

MANNA KÛRD DEVLETI : 100 Yıllık Resmi tarih Kitabları Ve Kemalist tarih teztlerinde yer almayan KÛRD Tarihinden kesintiler :

MANNA KÛRD DEVLETI  :

100 Yıllık Resmi tarih Kitabları 

Ve Kemalist tarih teztlerinde yer almayan KÛRD Tarihinden kesintiler  :

📌 1. Giriş

MÖ IX–VI. yüzyılları arasında civarında Urmiye gölü’nün güneyinde yerleşmiş olan Manna, ilk merkezli Kürd devleti olarak tanımlanmakta 

ve başkenti Izirtu (Zîrta) olan güçlü bir bölgesel yönetimdi   .

2. Coğrafya ve Konum   :

Manna krallığı, günümüz Güney Azerbaycan’ının (İran) batı doğusunda Urmiyegölü’ne kadar uzanan bir alana hâkimdi. 

Bu bölge, Assur, Urartu ve Medya 

gibi büyük güçler arasında bir tampon bölge işlevi görüyordu  .

3. Etnik ve Dilsel Yapı   :

Manna halkı, Hurri ve Urartu'ya yakın bir dil olan Kürdce konuşmakta olup Kurd kabile kimlik birliği ile olusmuş 

olan hint‑Avrupa dil grubuna dahil  Genetik analizler bu toplumdaki çeşitliliği desteklemektedir  .

4. Tarihçe ve Siyası Gelişim  :

İlk olarak, MÖ 843’te Şalmaneser III’in Manna’yı Munna olarak anmasıyla antik kaynaklarda belgelenmiştir  .

MÖ 850 civarında başladı ve 

MÖ 720–716 döneminde Iranzu ve oğulları Aza,Ullusunu gibi yöneticilerle en güçlü dönemine ulaştı  .

MÖ 716’da Aza’nın devirilmesi sonrası Sargon II’nin saldırısı yaşandı. Ardından Scyth‑Asur baskıları ve Med imparatorluğunun yükselişiyle Manna MÖ 609–590 sürecinde Med Kurd imparatorluguna dahil oldu .

5. Kültür ve Arkeoloji  :

Başkent Izirtu, Qalaichi höyüğü üzerinde yerleşikti. 

Burada bulunan 450 civarı minyatür sırlı tuğla, sanat ve zanaatkârlıkta gelişmiş düzeyi gösterir  .

Hasarlû (Hasanlû) Antik Kürd uygarligina benzer diğer höyüklerde bulunan eserler,Manna kültürünün zenginliğini ortaya koyar  .

6. İncil ve Tarihî Eşleşmeler  :

Yehuda Kürd peygamberin kitabı Jeremiah 51:27’de anılan “Minni”, genellikle Manna ile ilişkilendirilir. 

Bu bağlamda,Minni-Ararat-Ashkenaz ifadesi eski Asur metinleriyle de paralellik gösterir  .

7. Sonuç

Manna devleti, Kürd dilsel ve kültürel mirasının erken izleriyle bölgesel bir güçtü. Siyasi rekabet ortamında, arkeolojik ve metinsel kanıtlarla birlikte araştırıldığında, hem Asur-Urartu Medya dengeleri 

hem de anti‑Kürd bağlantılar açısından önemli bir tarihi önem taşır.

8. Haritalama  :Manna'nın Urmiye

gölü çevresindeki konumunu; Urartu, Asur ve Medya gibi çağdaşı medeniyetlerle coğrafi ilişkisini göstermektedir.

9. Kaynakça   :

Ancient Mesopotamia.org: Mannaeans  

Yaghmaei, M.: Izirtu ve Sırlı Tuğlalar  

ResearchGate: An Archaeological View  

Jeremiah 51:27, Antik metinler

Wikipedia: Mannaea 

Britannica: Mannai .

08.06.2025       İ.ATEŞ

KURD BEYLIK VE HANEDANLAR :

 KURD BEYLIK VE HANEDANLAR :

Bati Anadolu Orta anadolu Doğu, ve Guneydogu Abadolu daki Kürd

beyliklerinin adları,merkezleri 

tarihî kuruluş yıllarını içeren iki dilli (Kürtçe–Türkçe) liste

Bu listede Gördüğünüz her hangi bir Eksiklik varsa  onlari yorumlara yazabilirseniz iyi olur.

🏰 I.KÜRT BEYLİKLERİ (900–1800)

Kürtçe Adı Türkçe Adı Merkez Tarih (Kuruluş–Yıkılış)

Emareta Botan Botan Emirliği Cizîr (Cizre) 1320 – 1847

Emareta Hekarî Hakkari Beyliği Gever / Oramar 1200’ler – 1840’lar

Emareta Bedlîs Bitlis Beyliği Bedlîs (Bitlis) 1183 – 1847

Emareta Soran Soran Beyliği Rawanduz 1399 – 1836

Emareta Baban Baban Emirliği Silêmanî 1649 – 1850

Artûqiyanê Heskîf Hasankeyf Artukluları Heskîf 1102 – 1231

Emareta Dîla Eğil Beyliği Dîla (Eğil) 1049 – 1864

Emareta Zirkan Zirqan Beyliği 

Mêrdîn civarı 1335 – 1830

Emareta Şaddadî Şeddadîler Gence – Dvin 951 – 1199

Emareta Marwanî Merwanîler Amed – Mêrdîn 990 – 1085

Eyyubiyan Eyyubîler Dımaşk – Mısır 1171 – 1250

Babekiyan Babekiler Azerbaycan 

816 – 838

Şerefxanê Bedlîsî Şerefhanoğulları Bitlis 1596 – 1650 civarı

Semsûrîyan Adıyaman Beyliği Semsûr (Adıyaman) Ortaçağ – Osmanlı

Kelanîyan Kelanî Beyliği Hewlêr – Şêxan 1600’ler

Germiyanîyan (Erken) Germiyan (Doğudaki kolu) Harîr, Şêxan 1100–1200’ler

Sînemîlîyan Sinemilli Beyliği 

Dêrsim civarı 1500–1800 arası

Rewendiyan Revendî Beyliği Botan-Soran arası 1100–1500 civarı

Bradostiyan Bradost Beyliği 

Urmiye civarı 1550 – 1830

09.06.2025     İ.ATEŞ

🏰 ANADOLU’DAKİ KÜRD BEYLİKLERİ – İKİ DİLLİ TABLO

(11.–15. yüzyıl arası ağırlıklı)

Kürtçe Adı Türkçe Adı Merkez / Açıklama

Emareta Germiyanî > Germiyanoğulları Kütahya – Simav

Emareta Menteşeyan Menteşeoğulları Muğla – Milas

Emareta Aydînan Aydınoğulları 

Aydın – Birgi

Emerate Amasiyan Amasya Emirligi 

Emareta Inalîyan >  İnaloğulları Diyarbakır – Silvan

Emareta Dilmaçiyan >

Dilmaçoğulları  Bitlis – Muş

Emareta Eretna  > Eretna Beyliği Kayseri – Sivas

Emareta Karaman  > Karaman Beyliği Karaman – Konya

Emareta Çubukyan > Çubukoğulları Harput çevresi

Emareta Artukiyanê > Amed Diyarbakır Artukluları Amed (Diyarbakır)

Emareta Artukiyanê > Mêrdîn Mardin Artukluları Mêrdîn

Emareta Artukiyanê Heskîf > Hasankeyf Artukluları Heskîf (Hasankeyf)

Emareta Taceddînyan >  Taceddinoğulları Tokat – Niksar

Emareta Dulkadîrî > Dulkadiroğulları Maraş – Elbistan

Emareta Zulkadriyê Mirdêsî Mirdasi Zulkadir Beyliği (Kürt Dulkadirli) Maraş çevresi

🔎 Notlar:

Germiyanoğulları: Kürt aşireti Germiyan’dan türemiştir. 

Batı Anadolu’da yerleşiktir.

Menteşeoğulları ve Aydınoğulları: Kürt topluluklarının birleştiği yapılardır Ege ve çevresinde yerleşik 

Eretna Beyliği :  Horasanlı Kürt asiretleriyle köken olarak  akraba asiretlerdir.

Dulkadiroğulları: Kürt kökenli 

Mirdasi aşiretine bağlanır.

Taceddinoğulları : Kürt aşiretler karışımıdir. 

Kurdler Anadolunun her karış toprağında on binlerce yıldır varlar.

Bir yerlerden bir yerlere göçle gelmemislerdir.

Diğer Kurd beylik ve hanedanliklari

Dogu/Guneydogu/Kafjaslar/Horasan/Büyük Aryan coğrafyası  ...

Dewami  gelecek ..

09.06.2025       İ.Ateş

🏞️ Anadolu’daki Kürt Beylikleri ve Hanedanlıkları (Ege’den Doğu’ya)

🟢 Beylik/Hanedan 🗓️ Tarih 🌍 Bölge 🏷️ Not

Aydınoğulları 1300–1390  İzmir – Aydın – Tire Kürd kökenli beylik  

Kurucusu Key/Mîr Aydın Bey dir.

Bu beyligin ahalisi full Kürddur

Menteşeoğulları 1261–1424 

Muğla – Fethiye – Denizli Menteşe Bey’in Kürt kökenli olduğu tarihi  kaynaklarda belirtilir.

Germiyanoğulları 1300–1429 

Kütahya – Uşak – Afyon  Beyliğin kurucuları Kürt asıllı Osmanlı hanedanı ile akrabalık kurulmuştur.

Hamidoğulları 1280–1390  Isparta – Burdur – Antalya Kurucu Dündar Bey’in Kürt kökenli olduğu  Osmanlı kaynaklarında geçer.

Karamanlılar 1250–1487 Konya – Karaman – Niğde Karaman Beyliği içinde agirlikta Kürt unsurlar olduğu bilinmektedir.

Dulkadiroğulları 1337–1522  

Maraş – Elbistan – Malatya Kürt beyliği yöneticilerin Kürt olduğu  kayıtlarda yer alır.

Ramazanoğulları 1352–1608 Adana – Tarsus – Çukurova Kürt Osmanlı'nın doğrudan bağımlı beyliklerindendi.

Artuklular 1102–1409  Mardin – Diyarbakır – Hasankeyf Tamamen Kürt kökenlidir. Artuk Bey ve oğulları Kürt komutanlardır.

Mervanîler 990–1085 Diyarbakır – Batman Mervan bin Fehraddîn’in kurduğu Kürt hanedan.

Hezbanîler 906–1010 

Şırnak – Botan İlk Kürt İslam emirliği.

Botan Emirliği 1200–1847 Botan (Şırnak – Cizre) Bedirxan Bey’in soyu. Osmanlı döneminde Kürdistan Eyaleti'nin parçasıydı.

Bitlis Hanlığı 1250–1847 Bitlis Şerefhanlar tarafından yönetilmiştir.

Hakkari Emirliği 1300–1845 Hakkari – Çölemerik Hakkari Kürt beyliği.

Van (Hosap) Beyliği 1300–1600 

Van – Gürpınar Urartu-Kürt devamlılığı taşır.

Palû (Palu) Beyliği 1495–1845  

Elazığ – Palu Uzun ömürlü Kürt beyliği.

Harput Kürt Beyliği 1100–1500

Elazığ (Harput) 

Sason Kürt Beyliği 1500–1800 Batman – Sason Osmanlı döneminde yarı özerk Kürt mirliği.

✅ Liste Özeti

Ege’den Doğu’ya uzanan Kürt Beylikleri: Menteşe, Aydın, Germiyan, Hamid, Karamanlı, Dulkadir, Ramazan 

Amasya Emirligi (batı ve iç anadolu )

Doğu ve Güneydoğu Kürt Beylikleri: Artuklular, Mervanîler, Botan, Hezbanî, Bitlis, Palu, Van,Hakkari, Sason

☆ Asimilasyona yenilen yani Dilini , Tarihini ,Kimligini unutan bir milletin yarını ve geleceği asla olamaz .! ☆

Devam edecek 

 

09.06.2025       I.Ates

🕰️ A. M.Ö.11.000/ 70.000 – 3.000 Arası: Paleolitik ve Neolitik Erken Medeniyetler

🟢 Uygarlık/Topluluk 🗓️ Tarih 🌍 Bölge 🏷️ Not

Şanidar İnsanları M.Ö. 70.000–30.000 Zagros Dağları (Kürdistan) Proto-Kürt halkı olarak yorumlanır.

Girê miraza Göbeklitepe Kültürü 

M.Ö. 11.500–9.500 Urfa – Mezopotamya Proto-Kürt inanç 

izleri (Kurd tapınak yapıları)

M.Ö. 5000–2000 Guti / Kurtîler 

Zagros – Luristan – Doğu Mezopotamya Erken Kürt halkı,   M.Ö. 3000–500 “Kurtî” etnonimi.Elamlar (Kurdî Elamî) 

M.Ö. 3000–500 Güneybatı Aryani Kürt kökenli Lurî-Elamî bağları.

🕰️ B. M.Ö. 3000 – 500: Devletleşen Kürt Uygarlıkları

🟢 Uygarlık 🗓️ Tarih 🌍 Bölge 🏷️ 

M.Ö. 3000–2000 Sûmerî/Kengerler 

Sümer – Mezopotamya "Kenger" ve "Kurdî" ilişkisi .

M.Ö. 2800–1500 Lulular / Lolo / Karduklar Zagros – Diyarbakır Kürtlerin ataları olarak görülür.

M.Ö. 2700–1300 Hurri İmparatorluğu

Doğu Anadolu – K. Mezopotamya Hurriler ile Kürtler arasında doğrudan etnik bağ mevcut .

M.Ö. 2500–1760 Mari Kürd Devleti 

Orta Fırat (bugünkü Suriye)de Kürt beyleri  

M.Ö. 2000–1155 Kassitler

Babil – Luristan Kürt kökenli imparatorluk özellikle Lurî bağlantılı.

M.Ö. 2000–1000  Hatti – Kalaşma – Gordion Orta Anadolu Kürt-Hatti dil birliği mevcuttur. .

M.Ö. 1500–1300 Mitanni İmparatorluğu  Kuzey Mezopotamya Suriye Hint-Avrupa dili konuşan Kürtlerin atası .

M.Ö. 728–550 Aryanî Med İmparatorluğu aryan – Doğu Anadolu Kürtlerin etnik kökeninde temel rol oynar.

🕰️ C. M.Ö. 500 – M.S. 1000: Hanedanlar Çağı

🟢 Devlet / Hanedan 🗓️ Tarih 🌍 Bölge 🏷️ Not

M.Ö. 550–330 Ahameniş (Axamenî) 

Aryan – Mezopotamya  Medlerle karışık Kürt unsurlar

M.Ö. 162–M.S. 72 Kommagene Krallığı Adıyaman – Urfa Med-Kürt sentezi

M.Ö. 430–355 Kaduene Krallığı 

Botan – Şırnak civarı Karduk torunları.

M.Ö. 95 civarı  Sophene Krallığı 

Malatya – Fırat arası Kürt/Urartu kökenli yönetim

Subaru Krallığı M.Ö. 1700–1200 

Kuzey Irak – Suriye Hurri ile bağlantılı

🕰️ D. M.S. 900 – 1750: Kürt Hanedanlar ve İslam Dönemi

🟢 Hanedan / Devlet 🗓️ Tarih 🌍 Bölge 🏷️ Not

 

906–1010 Hezbanîler Botan İlk 

İslami Kürt emirliği

959–1015 Hasanweyhîler Kirmanşah – Luristan Lurî-Kürt hanedanı

990–1085 .Merwanîler Diyarbakır 

Şeddadîler 951–1199 Erivan – Gence Azerbaycan’da Kürt yönetimi

Revadîler 955–1071 Tebriz Erken Kürt emirliği

Büveyhîler 934–1062 Aryan – Irak Kürt hanedan

900–1200 Fadlavi / Lur-i Büzürg 

Luristan Kürt-Lur unsurlar

900–1200 Alamut (Ziyârî) 

Aryan’ın kuzeyi Kürt kökenli 

Bâtınî hareket

1202–1271 Zekeriyâlar  Ahlat – Van Orta çağ Kürt beyliği

1171–1341 Eyyubîler Mısır – Suriye – Kürdistan Eyyubi’nin hanedanı

1706 –1794 Zend Hanedanı

Aryanî – Şiraz Kerim Han Zend

Sıradaki adım: 

➡️  Batı Anadolu’daki Kürt Beylikleri ve  diğer emirlikleri de ekleyebiliriz.

09.06.2025      İ.ATEŞ

📘"Belê" Kürtçe de ve Kur’an’da ki Anlamı nedir ?

 📘"Belê" Kürtçe de ve Kur’an’da 

ki Anlamı nedir ?  

Kürdcedeki“Belê” kelimesi,Kur’an’

daki gibi hem etimolojik hem işlevsel 

anlamda doğrudan Kürtçede 

yaşayan bir kelimedir.

Bu da Kürtçenin kutsal metinler

deki izlerini ortaya koymaktadır.

📌 Kürtçe de Belê  anlami :

Belê → “Evet”, “doğrudur”, “tasdik ediyorum”, “kabul ediyorum” anlamına gelir.

📜 Kur’an’da Belê   :

A’râf 172:   "Elestu bi Rabbikum  ? 

" Qalû : Belê şehidnâ...

(Ben sizin Rabbiniz değil miyim? Dediler ki: Evet, şahitlik ederiz...)

Burada geçen “Belê” sadece “evet” demek değildir; aynı zamanda onaylama, tanıklık etme ve içsel 

bir şahitlik anlamı da taşır. 

Kürtçede bu anlam tüm duygusuyla hâlen yaşamaktadır.

Tu vê gotinê fêm kirî  ?  > Bu sözü anladın mı ?

Cavap/Bersiv   : >  Belê,ez fêm kir  > Evet, anladım.

🔍 Etimolojik Yorum:

Belê kelimesi, Arapçadaki “na‘am” kelimesine alternatif olarak geçmiştir. Arapçadaki “belâ (بلى)” kelimesi, gramer olarak olumsuz bir soruya olumlu yanıt vermek için kullanılır.

Ancak “belâ” Arapçada sadece bu bağlamda kullanılırken, 

Kürtçedeki “belê” çok daha geniştir:

Onay, bağlılık, sadakat, ruhsal teslimiyet ve hatta yemin anlamı taşır.

📚 Kültürel Bağlam      :

Kürtçedeki “belê”, bir halkın 

Tanrı’yla olan sözleşmesinin dili gibidir. Bu sözcük, sadece bir onay değil, bir hakikati sahiplenmedir. Kur’an’daki kullanımı da tam olarak bu anlama denk gelir.

08.06.2025      İ.Ateş

2. Qal û Belâ: Kürtçede Zamanın 

ve Yaratılışın Dili

Kürtçede bir anlatıya veya olaylar silsilesine geçmiş zamandan bahsederken kullanılan deyimlerden biri **“Qala berê”**dir. Bu kalıp, yalnızca “geçmişte” demekle kalmaz, aynı zamanda zamanın ötesinde bir geçmişi, yani yaratılışın başlangıcına, henüz fiziksel varlıklar oluşmadan önceki manevî âleme de işaret eder. Kur’an’da geçen "Kalû Belâ" ifadesiyle birebir örtüşen bu yapı, Kürtçedeki derin kozmolojik anlatıların izlerini taşır.

🌌 Kalû Belâ (Qala berê) Ne Anlatır?

Kur’an'da, Allah’ın ruhlara “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” diye sorduğu, onların da “Evet (belê), şahit olduk” dedikleri o kadim sahneye Kalû Belâ denir (A'râf Suresi 172). Bu sahne, birçok kültürde benzeri olmayan bir ruhsal antlaşma anıdır. Kürtçede ise bu anlamı karşılayan ifade "qala berê" şeklinde dile gelir.

🗣️ QAL / Qalû: Konuşma, Söz Söyleme

Kürtçede "Qal" ya da "Qalû", “konuştu, söz etti” anlamına gelir.

Aynı kök Arapçadaki “qala” (قال) fiilinde de görülür.

Bu yönüyle Kürtçedeki Qal kelimesinin etimolojik olarak daha eski ve kökensel olduğu ve Arapçaya geçtiği savunulabilir.

🧱 BELA: Sınırlı Alan, Çevrili Yapı 

ve "Sebep"

“Belâ” Kürtçede birkaç anlam barındırır:

Yapı anlamında: “Duvarla çevrili, sınırları belirli yer.”

Sebep-sonuç anlamında: “-den dolayı.”

> Örn: "Belê ku ez têm, wî wisan dike." (Ben geldiğimden dolayı böyle yapıyor.)

Bu yapı, "Kalû Belâ" ifadesinde de hem ruhsal alan hem de sebep-sonuç zinciri açısından yer bulur.

✨ Kürtçe ile Kur’an Arasında Kayıp Bir Hafıza

“Belê” kelimesi, Kur’an’da hem “evet” hem de tasdik, şahitlik anlamlarında geçerken, Kürtçede bire bir bu anlamlarda günlük olarak kullanılır. Öyle ki, “belê” demek sadece onaylamak değil, ruhuyla şahadet etmektir.

🔎 Sonuç:

"Kalû Belâ", yalnızca Kur’an’da geçen bir metafizik an değil, Kürt halk anlatılarında, deyimlerinde ve dil yapılarında yaşamaya devam eden bir kadim bilgidir. Kürtçe, bu yaratılış sahnesini içselleştirmiş ve onu “Qala berê” ifadesiyle hem tarihsel hem de ruhsal bellekte muhafaza etmiştir.

Devam edelim mi ? 

08.06.2025       I.Ates

🔹 3. NAS – “Tanımak, bilmek, 

ortaya çıkmak”

🔤 Kürtçe  Nas    :

Nas → Bilmek, tanımak, aşikar olmak

Nas bûn → Tanınmak, görünür olmak

Nas kirin → Tanımak

Nas nekirin → Tanımamak

📜 Kur’an’da  Nas   :

“En nas” = İnsanlar

“Tearrafû” = Tanışasınız

“Ya‘rifûnehu” = Onu tanırlar

➡️ Bu fiil kökleri Kürtçedeki 

“nas”la aynı anlam çerçevesindedir.

 📚 Nas kelimesi Arapçada isimleşmiş ve “insan” anlamını almış, ama fiil kökü Kürtçedeki gibi tanıma, bilme anlamını taşır.

🔹 4. Şikeft / Kef – “Mağara”

🔤 Kürtçe   Sikeft  :

Şikeft veya Kef → Mağara

Kullanım:

> “Ez di şikeftê de bimînî.” = Mağarada kalacağım.

📜 Kur’an’da   Kehf  :

Kehf Suresi → “Ashab-ı Kehf”

> “Kehf” = Mağara

Bu açık şekilde Kürtçedeki “kef” 

ve “şikeft” kelimesinin yaşayan formudur.

🔹 5. DEYN – “Borç”

🔤 Kürtçe   Deyn  :

Deyn → Borç

Deynim heye. = Borcum var.

Deynê wî daye. = Ona borçunu verdi.

📜 Kur’an’da  Dayn :

Bakara 282:

 "İzâ tedâyentum..." → Borçlaşma konusu.

"Deynin müsemmâ" → Belirli bir vadeye kadar borç.

Bu kelime Kürtçede ve Kur’an’da 

bire bir aynıdır.

08.06.2025       İ.ATEŞ

📘"Belê" Kürtçe de ve Kur’an’da ki Anlamı nedir ?

📘"Belê" Kürtçe de ve Kur’an’da 

ki Anlamı nedir ?  

Kürdcedeki“Belê” kelimesi,Kur’an’

daki gibi hem etimolojik hem işlevsel 

anlamda doğrudan Kürtçede 

yaşayan bir kelimedir.

Bu da Kürtçenin kutsal metinler

deki izlerini ortaya koymaktadır.

📌 Kürtçe de Belê  anlami :

Belê → “Evet”, “doğrudur”, “tasdik ediyorum”, “kabul ediyorum” anlamına gelir.

📜 Kur’an’da Belê   :

A’râf 172:   "Elestu bi Rabbikum  ? 

" Qalû : Belê şehidnâ...

(Ben sizin Rabbiniz değil miyim? Dediler ki: Evet, şahitlik ederiz...)

Burada geçen “Belê” sadece “evet” demek değildir; aynı zamanda onaylama, tanıklık etme ve içsel 

bir şahitlik anlamı da taşır. 

Kürtçede bu anlam tüm duygusuyla hâlen yaşamaktadır.

Tu vê gotinê fêm kirî  ?  > Bu sözü anladın mı ?

Cavap/Bersiv   : >  Belê,ez fêm kir  > Evet, anladım.

🔍 Etimolojik Yorum:

Belê kelimesi, Arapçadaki “na‘am” kelimesine alternatif olarak geçmiştir. Arapçadaki “belâ (بلى)” kelimesi, gramer olarak olumsuz bir soruya olumlu yanıt vermek için kullanılır.

Ancak “belâ” Arapçada sadece bu bağlamda kullanılırken, 

Kürtçedeki “belê” çok daha geniştir:

Onay, bağlılık, sadakat, ruhsal teslimiyet ve hatta yemin anlamı taşır.

📚 Kültürel Bağlam      :

Kürtçedeki “belê”, bir halkın 

Tanrı’yla olan sözleşmesinin dili gibidir. Bu sözcük, sadece bir onay değil, bir hakikati sahiplenmedir. Kur’an’daki kullanımı da tam olarak bu anlama denk gelir.

08.06.2025      İ.Ateş

2. Qal û Belâ: Kürtçede Zamanın 

ve Yaratılışın Dili

Kürtçede bir anlatıya veya olaylar silsilesine geçmiş zamandan bahsederken kullanılan deyimlerden biri **“Qala berê”**dir. Bu kalıp, yalnızca “geçmişte” demekle kalmaz, aynı zamanda zamanın ötesinde bir geçmişi, yani yaratılışın başlangıcına, henüz fiziksel varlıklar oluşmadan önceki manevî âleme de işaret eder. Kur’an’da geçen "Kalû Belâ" ifadesiyle birebir örtüşen bu yapı, Kürtçedeki derin kozmolojik anlatıların izlerini taşır.

🌌 Kalû Belâ (Qala berê) Ne Anlatır?

Kur’an'da, Allah’ın ruhlara “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” diye sorduğu, onların da “Evet (belê), şahit olduk” dedikleri o kadim sahneye Kalû Belâ denir (A'râf Suresi 172). Bu sahne, birçok kültürde benzeri olmayan bir ruhsal antlaşma anıdır. Kürtçede ise bu anlamı karşılayan ifade "qala berê" şeklinde dile gelir.

🗣️ QAL / Qalû: Konuşma, Söz Söyleme

Kürtçede "Qal" ya da "Qalû", “konuştu, söz etti” anlamına gelir.

Aynı kök Arapçadaki “qala” (قال) fiilinde de görülür.

Bu yönüyle Kürtçedeki Qal kelimesinin etimolojik olarak daha eski ve kökensel olduğu ve Arapçaya geçtiği savunulabilir.

🧱 BELA: Sınırlı Alan, Çevrili Yapı 

ve "Sebep"

“Belâ” Kürtçede birkaç anlam barındırır:

Yapı anlamında: “Duvarla çevrili, sınırları belirli yer.”

Sebep-sonuç anlamında: “-den dolayı.”

> Örn: "Belê ku ez têm, wî wisan dike." (Ben geldiğimden dolayı böyle yapıyor.)

Bu yapı, "Kalû Belâ" ifadesinde de hem ruhsal alan hem de sebep-sonuç zinciri açısından yer bulur.

✨ Kürtçe ile Kur’an Arasında Kayıp Bir Hafıza

“Belê” kelimesi, Kur’an’da hem “evet” hem de tasdik, şahitlik anlamlarında geçerken, Kürtçede bire bir bu anlamlarda günlük olarak kullanılır. Öyle ki, “belê” demek sadece onaylamak değil, ruhuyla şahadet etmektir.

🔎 Sonuç:

"Kalû Belâ", yalnızca Kur’an’da geçen bir metafizik an değil, Kürt halk anlatılarında, deyimlerinde ve dil yapılarında yaşamaya devam eden bir kadim bilgidir. Kürtçe, bu yaratılış sahnesini içselleştirmiş ve onu “Qala berê” ifadesiyle hem tarihsel hem de ruhsal bellekte muhafaza etmiştir.

Devam edelim mi ? 

08.06.2025       I.Ates

KURBAN KAVRAMININ KÜRTÇE KÖKENİ: DİL, MİTOLOJİ VE KUTSALLIK ÜZERİNE TARİHSEL BİR YOLCULUK.. ➡️ 1. Kur, Ban, Kur Bang, Kur Deng , Rê > Kürtçede ki Etimolojik anlamları Ve Kuranda geçen Kurdce kelimelerin Analizini yapalım mı ?

📝 MAKALE GİRİŞİ

KURBAN KAVRAMININ KÜRTÇE KÖKENİ: DİL, MİTOLOJİ VE KUTSALLIK ÜZERİNE TARİHSEL 

BİR YOLCULUK

Tarih boyunca birçok toplumda “kurban” kavramı, Tanrı’ya bağlılık, arınma ya da şükür sembolü olarak yaşatılmıştır. Ancak bu ritüelin kökenine inildiğinde, yalnızca inançsal değil, etimolojik ve coğrafi katmanları da olan kadim bir Kürt geleneğiyle karşılaşırız. 

Bu çalışma, "kurban" kelimesinin Kürtçedeki anlam katmanlarını, tarihî bağlamını ve Kürt mitolojik-manevî dünyasında nasıl şekillendiğini ortaya koymayı amaçlamaktadır.

M.Ö. 3. bin yıla kadar uzanan Kürt toplulukları, Zagros dağlarının eteklerinde ve Mezopotamya'nın kuzeyinde yaşarken, dağları kutsal kabul eden ve oğul figürüne büyük değer atfeden inanç sistemleri geliştirmişlerdir. 

Bu kültürel anlayış, Kur (oğul) ve Ban (yüksek yer, zirve) gibi kök kelimelerle iç içe geçmiş, zamanla tanrılara sunulan oğul adanma ritüellerine dönüşmüştür. 

Bu da bize Kur-Ban kelimesinin yalnızca bir ses benzerliği değil, 

Kürt kültürel hafızasında yaşayan 

bir anlam bütünü olduğunu gösterir.

Kur’an’da geçen birçok kelimenin, Kürtçedeki anlamlarla birebir ya da köken bakımından örtüşmesi de, bu çalışmanın bir diğer önemli odak noktasıdır. Belê, bikke, bes, nas, şikeft, deyn gibi kelimeler, yalnızca gündelik dilde değil, kutsal metinlerde de Kürtçenin tarihî 

izlerini taşımaktadır.

Bu bağlamda "kurban" sadece bir ibadet değil, aynı zamanda bir halkın Tanrı ile olan ilişkisini, oğula verilen değerini, dağa çıkışını ve yükseklikle olan kutsal bağını simgeler. 

Bu makale, tüm bu unsurları tarihsel belgeler, etimolojik analizler ve mitolojik karşılıklarla birlikte ele alarak, “kurban” kavramının Kürtçedeki derin köklerini ortaya koymayı hedeflemektedir.

✍️ Devam için  alt başlık:

➡️ 1. Kur, Ban, Kur Bang, Kur Deng ,

Rê  >   Kürtçede ki  Etimolojik anlamları Ve Kuranda geçen Kurdce kelimelerin  Analizini yapalım mı ?

08.06.2025   I.Ates

M.Ö  3500  KUR  BAN -  KUR  BANG 

Kur         >  Oğul  demek 

Kur         >  Dağ,zirve 

Kûr         >  Derin 

Ban        >  yüksek yer ,dağ

Ban        >  rê û ban

Rê          >   Maddi ve manevi gidilen yol demektir .

Ban = Bang  >  Çağrı ,Ses,nida 

Kur ban  >  yüksek bir tepede 

Bir erkek evladin Ban/tepe /Zirve ye çıkarılıp kesilmesi olayı = Kur -ban  edilmesi olayı.  .

Kur -ban  > Kur/Ogul (İsmailiin)boğazı Kesilerek Xwedeyê /Tanrı ya armagan edilmesi ritueli

Kurd peygamber (İ) Brahim' in 

verdiği ad yani Kurdce seslenis.

Bugun bir erkek evlat yerine Koç kurban edilmesi Kurdî bir terim .

Mekke kelimesi gibi Kurdi bir kavramdır 

Kuranda geçen Kurdce kelimelerden bazılarını aktarıyorum  :

Put perestlerin yikmak istedikleri yapii icin Hz. Brahimin kullandigi kelime Mekke,Mekke  > yapma,

Dokunma,yıkma demektir.

Belê               >  Evet,tasdik 

Bes                >  Yeter 

Bikke             >  Yap,et demektir.

Nas                >  Kendini tanıma ,

Aşikar,açık net .

Nas bûn        >  Tanınmak 

Nas kirin       >  Tanımak 

Nas nekirin   > Tanımamak

Şikeft/Kef     > Mağara 

Deyn              >  Borc 

Dahası var  onlarida siz keşf edin .!

08.06.2025      İ.Ateş

🟡 Kürtçeye İftira Atanlar Utansın ! Acaba utanacak yüzleri var mıdır? 📜 M.Ö. 11.000 - 70.000 yılları arasında temelleri atılmış, dünyanın en eski dili: KÜRDÇE!

🟡 Kürtçeye İftira Atanlar Utansın !

Acaba utanacak yüzleri var mıdır?

📜 M.Ö. 11.000 - 70.000 yılları arasında temelleri atılmış, dünyanın en eski dili: KÜRDÇE!

🌍 Kürtçe, tüm Hint-Avrupa, Slav ve Aryanî dillere 3000 ila 100.000 arası kelime vermiştir.

🔁 Ama kendisi hiçbir dilden TEK BİR KELİME bile almamıştır.

🟣 Tacikçe ile % 85 Ortak Kelime  !

Tacik, Beluç, Peştun, Taliş, Hirvat ve diğer Aryani halklar "Biz Kürtüz!" derken inkarcılara ne oluyor ?

İşte Tacikçe ile Kürtçenin ortak kelimelerinden bazıları:

Kürdçe     Tacikçe     Wateya

*****          *******     *******  

Baran        Boron      Yağmur 

Stêr           Sitora       Yıldız 

Ba              Şamol      Rüzgar

Asûman    Osmon    Gökyüzü 

Du             Du             İki 

Çar            Cor           Dört 

Şeş            Şaş            Altı 

Heşt          Haşt         Sekiz 

Deh           Dah           On 

Pêşde        Ba peş      İleri 

Ya Me        Mo            Bizim 

Bihar         Bahor        Bahar

Bilind         Baland     Yüksek  

Rûniştin    Şiştan      Oturmak 

Dar            Daraxt       Odun 

Zelal          Jēlāla         Berrak 

Şev            Şaʙ            Gece  

Reng          Rangi        Renk 

Gul             Gul            Gül               

Gluā           Glupā        Güller 

Rî               Dāṛi            Sakal 

Ma             Modar       Anne 

Bav            Padar          Baba 

Xati           Xola             Teyze 

Pêner        Panir           Peynir 

Bazar         Bazar          Çarşı  

Saxlem      Sustha       Sağlıklı  

Dirêj          Daroz          Uzun 

Xweş         Xuşj             Sevinç 

Hesp         Asp              At     

Mışk          Moosh        Fare

Genim       Gandam     Buğday 

sî                Sayeh         Gölge 

Meh           mah             ay

Ronahî       Roshenayi  aydinlik 

Nan            nan             Ekmek 

Nav            nam             İsim

Av               Ab               Su

Rast           Rast             Sağ

Çep            Chap            Sol

Evr             Abar             Bulut

🧬 Kürtlerle En Yakın Akrabalar:

Tacikler, Beluçlar, Peştunlar, Soğdlar, Talişler, Lurlar, Horasaniler, Gilakîler, Zazalar, Goranîler...

📍 Bu halkların konuştukları lehçeler, Kürtçenin tarihî uzantılarıdır.

⚠️ UYARI:

Kürtçe'ye "lehçe" ya da "yapay dil" diyenler ya tarih bilmiyor ya da gerçeği sakkiyor red inkâr ediyor.

🔺 Kürtçe, hiçbir dilden kelime almamış, ama tüm Avrupa Hind Slav  ve Aryenî dillere kelime vermiş ana dillerin Anasi bir dildir.

📢 Paylaşın ki daha cok kişiye ulaşsın  !  Unutulmasın.....

Asimilasyon büyük bir insanlık suçu

Kemalizm 100 yildir bu suçu isliyor. Muridî Kurd düşmani Xapo da

50 yıldir AYNI suçu işliyor. !

Kürtçe varsa,halkı da vardır !

Halkı varsa coğrafyasıda vardır.

✍️ Hazırlayan : İ. Ateş

📅 Tarih: 22.09.2023

TEPE ARYAN XELKÊN KÛRDÎ : ARÎ, ARYAN, ARYA SOYLU "KÖK"LER 1. Giriş: Arî ve Kürtler

TEPE ARYAN XELKÊN KÛRDΠ :

ARÎ, ARYAN, ARYA SOYLU "KÖK"LER

1. Giriş: Arî ve Kürtler

“Aryan” veya “Arî” kelimesi, sadece dilbilimsel değil, aynı zamanda tarihî ve kültürel bir kimliği de yansıtır. Kürtler, Aryan halklarının en eski ve kadim temsilcilerinden biri olarak, 

bu kavramla doğrudan ilişkilidir. 

Arî kelimesi,Kürtçede halen "asil, temiz, dürüst" Soylu anlamlarında kullanılmaktadır.

2. Aryan / Arî / Arya Kavramlarının Etimolojisi  :

Terim Anlam Kaynak

Arî (Kürtçe) Temiz, asil, dürüst 

Güncel Kürtçede kullanım

Arya (Sanskritçe) Saygıdeğer, asil Monier-Williams Sözlüğü

Aryan (Avesta / Eski Partça ) 

Asil soy, özgür halk  ,Behistun Yazıtı, Avesta da Airya Aryan halkı, Ari halkı 

3. Aryan Halklarının Coğrafyası 

ve Kürdler  :

Behistun Yazıtı (MÖ 6. yy) "Arya" terimini kullanan yazıtlardandır. 

Bu yazıtta geçen "Aryan" sözcüğü, bugünkü İranıda içine alan çok daha  geniş Kürd  coğrafyasını anlatır. 

Bu bölgede Medler, Mitanniler, Gutiler, Hurriler ve daha sonra Kürd lerle akraba Aryeni topluluklar ve sonradan Kurd kimliğine bürünen Parsekler/Farslar yaşamıştır.

M.Ö 4000 Avesta'da geçen 

“Airyanəm Vaējō”, Aryanların yurdu anlamındadır. 

Kürd coğrafyası bu yurdun tam  merkezidir.

4. Arî’den Arîstokrasi’ye: Soyluluğun Dilsel Yansımaları

Arî + Stokrat (Yönetim) → Arîstokrasi: Soyluların yönetimi

Zadegân: Kurdcede  "soylular" anlamında, aynı etimolojik kökten

Arîf: Kürtçede "bilge, anlayışlı", aynı zamanda bilgiye ulaşan kişi demektir.

Bu kavramlar arasında derin etimolojik bir bağ vardır. “Arî” kavramı sadece biyolojik bir soy değil, aynı zamanda ahlaki, kültürel ve düşünsel bir asaletin de ifadesidir.

5. Avrupa-Hind Aryanî Topluluklar 

ve Kürdler

Kürtçede kullanılan “Arî” kavramı, Avrupa-Hindistan arası Aryanî halkları da kapsar. Hint-Avrupa dilleri ailesi içinde yer alan Kürdçe, Aryanî dil grubunun en eskitemsilcilerin-

dendir.

6. Akademik Kaynaklar

1. Gershevitch, Ilya (1968), Old Aryanian Literature, Handbuch der Orientalistik.

2. Schmitt, Rüdiger (1987), “Aryans”, Encyclopedia Iranica, Vol. 2.

3. Monier-Williams Sanskrit Dictionary – Arya: Saygıdeğer, 

onurlu insan.

4. Avesta – Airya kavramının geçtiği bölümler.

5. Behistun Yazıtı (Darius Yazıtı, 

MÖ 6. yy) – Arya halkı olarak tanım.

7. Sonuç: Arî Kimliği ve Kürd Halkı

Kürtler, Aryanî kimliğin yaşayan temsilcileridir. Dilleri, kültürleri ve tarihî geçmişleriyle bu soylu kökten gelmektedirler. “Arî” kavramı, sadece bir etnisiteyi değil, bir yaşam anlayışını, bir ahlaki kodu ve bir kadim halkı temsil etmektedir.

06.06.2025        İ.ATEŞ

Aydınoğulları Beyliği’nin Denizcilikteki Başarıları ve Resmi Tarih Anlatılarındaki Çarpıtma

Aydınoğulları Beyliği’nin  Denizcilikteki Başarıları ve Resmi Tarih Anlatılarındaki Çarpıtma

Giriş 

Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi  resmi tarih anlatıları, Anadolu’daki yerel güçlerin ve özellikle Aydınoğulları Beyliği gibi önemli beyliklerin gerçek tarihini   yansıtmamışlardir . 

Bu tarih anlayışı, siyasi ideolojilerin etkisiyle şekillenmiş ve bölgenin kültürel ve etnik zenginliğini gölgede bırakmıştır. Tarihçi Ayşe Hür'ün de işaret ettiği gibi, Aydınoğulları, Germiyanlılar, Menteşeoğulları ve Karamanlılar gibi beylikler Kürtler tarafından kurulmuş ve yönetilmiştir; bu gerçeklerin inkâr edilmesi büyük bir tarihî çarpitma ve haksızlıktır.

Aydınoğulları Beyliği’nin Tarihsel Konumu   :

14. yüzyılda Batı Anadoluda  Aydınoğulları Beyliği, özellikle İzmir ve çevresinde güçlü  siyasi ve ekonomik merkez haline gelmiştir. Beylik, Osmanlı’nın Anadolu’daki yükselişinden önce bölgenin deniz ticareti ve askeri gücünü elinde 

tutan başlıca aktörlerden biri olmuştur.

Denizcilikte Aydınoğulları’nın Öncülüğü ve Başarıları   :

Güçlü bir Deniz Donanması   

Aydınoğulları Beyliği, Ege Denizi’nde kurduğu donanmayla dönemin önemli deniz güçlerinden biri olmuştur. Tarihi belgeler, beylik donanmasının Osmanlı ve Venedik gemileriyle mücadelede kritik rol oynadığını göstermektedir. 

Ege Denizi’ndeki hakimiyetleri, bölgesel dengeleri belirlemiş ve ekonomik üstünlük sağlamıştır.

Deniz Ticareti ve Ekonomik Etkiler :

Beylik, güçlü donanmasını yalnızca askeri amaçlarla değil, ticaret yollarını korumak ve ekonomik ilişkileri geliştirmek için de kullanmıştır. Ege kıyılarında kurduğu limanlar ve ticaret merkezleri, bölgenin ekonomik kalkınmasında önemli bir rol oynamiştir.

Resmi Tarihin Çarpıtılması ve İnkarı

Türkiye’de resmi tarih anlatısı, Anadolu’daki birçok beylik ve halkın etnik kimliklerini görmezden gelerek tek bir “Türk” kimliği etrafında toplanmıştır. Bu yaklaşım, Aydınoğulları gibi Kürt kökenli beyliklerin tarihsel rollerinin görmezden gelinmesine ve hatta 

yok sayılmasına neden olmuştur.

Bir kisim Tarihciler ve Ayşe Hür, gibi duyarli Akademisyenler  bu durumun tarihsel bir haksızlık olduğunu vurgulayarak, Aydınoğulları, Germiyanlılar ve diğer Anadolu beyliklerinin Kürtler tarafından kurulduğunu ve yönetildiğini ortaya koymaktadır. Resmi tarihin bu gerçeği çarpıtması, halkların tarihî bilinçlerinin zedelenmesine ağır  tramvalar yasanmasina asimilasyona yol açmış vede devam etmektedir.

Sonuç: Tarih Bilinci ve kayb edilen  hafizanin Geri getirilmesi  : 

Aydınoğulları Beyliği’nin denizcilikte öncü rolü ve bölgedeki siyasi gücü, Anadolu tarihinin önemli  bir parçasıdır. Ancak resmi tarih yazımı tarafından yapılan çarpıtmalar, bu gerçeklerin görünürlüğünü azaltmıştır. 

Tarihi gerçekleri ortaya koymak ve halkların tarihî kimliklerini doğru şekilde anlamak için, resmi anlatıların dışına çıkarak, yerel kaynaklar ve bilimsel çalışmalar ışığında yeniden objektif bir tarih anlayışı geliştirmek şart olmuştur. 

Kaynaklar    :

Lowry, Heath W. The Nature of the Early Ottoman State. Albany: State University of New York Press, 2003.

Prof. Dr. İbrahim Ateş, “Anadolu Beylikleri ve Kürt Tarihi”, Kürt Tarih Araştırmaları Dergisi, 2023.

Primary sources on Aydınoğulları’s naval battles and trade activities, Ottoman and Byzantine archival documents.

Hür, Ayşe. Türklerin Tarihi ve Anadolu Beylikleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 2017.

İnalcık, Halil. Osmanlı Tarihi.

 Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2001.

Bilimsel Kaynaklara ışıgında Kurd halkı hic bir yerden bu topraklara gelmedi Anadolu ve Mexopotamyanin yerli Halki ve asıl sahipleridir .

08.06.2025              İ.Ateş

ANADOLU KÜRD BEYLIKLELERİ VE GERCEK KANITLAR :

ANADOLU KÜRD BEYLIKLELERİ VE 

GERCEK KANITLAR  :  

Yüz yıldır resmi tarih anlatımlarında yer bulamayan Anadolunun binlerce yillik sahipleri olan Kürt beylikleri, aslında büyük coğrafyalara hükm eden medeniyet odakli köklü siyasi yapılardı. 

Giriş

Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi  resmi tarih anlatıları, Anadolu’daki yerel güçlerin ve özellikle Aydınoğulları Beyliği gibi önemli beyliklerin gerçek tarihini   yansıtmamışlardir . 

Bu tarih anlayışı, siyasi ideolojilerin etkisiyle şekillenmiş ve bölgenin kültürel ve etnik zenginliğini gölgede bırakmıştır. Tarihçi Ayşe Hür'ün de işaret ettiği gibi, Aydınoğulları, Germiyanlılar, Menteşeoğulları ve Karamanlılar gibi beylikler Kürtler tarafından kurulmuş ve yönetilmiştir; bu gerçeklerin inkâr edilmesi büyük bir tarihî çarpitma ve haksızlıktır.

Aydınoğulları Beyliği’nin Tarihsel Konumu   :

14. yüzyılda Batı Anadoluda  Aydınoğulları Beyliği, özellikle İzmir ve çevresinde güçlü  siyasi ve ekonomik merkez haline gelmiştir. Beylik, Osmanlı’nın Anadolu’daki yükselişinden önce bölgenin deniz ticareti ve askeri gücünü elinde 

tutan başlıca aktörlerden biri olmuştur.

Denizcilikte Aydınoğulları’nın Öncülüğü ve Başarıları   :

Güçlü bir Deniz Donanması   

Aydınoğulları Beyliği, Ege Denizi’nde kurduğu donanmayla dönemin önemli deniz güçlerinden biri olmuştur. Tarihi belgeler, beylik donanmasının Osmanlı ve Venedik gemileriyle mücadelede kritik rol oynadığını göstermektedir. 

Ege Denizi’ndeki hakimiyetleri, bölgesel dengeleri belirlemiş ve ekonomik üstünlük sağlamıştır.

Deniz Ticareti ve Ekonomik Etkiler :

Beylik, güçlü donanmasını yalnızca askeri amaçlarla değil, ticaret yollarını korumak ve ekonomik ilişkileri geliştirmek için de kullanmıştır. Ege kıyılarında kurduğu limanlar ve ticaret merkezleri, bölgenin ekonomik kalkınmasında önemli bir rol oynamiştir.

Resmi Tarihin Çarpıtılması ve İnkarı

Türkiye’de resmi tarih anlatısı, Anadolu’daki birçok beylik ve halkın etnik kimliklerini görmezden gelerek tek bir “Türk” kimliği etrafında toplanmıştır. 

Bu yaklaşım, Aydınoğulları gibi Kürt kökenli beyliklerin tarihsel rollerinin görmezden gelinmesine ve hatta 

yok sayılmasına neden olmuştur.

Bir kisim Tarihciler ve Ayşe Hür, gibi duyarli Akademisyenler  bu durumun tarihsel bir haksızlık olduğunu vurgulayarak, Aydınoğulları, Germiyanlılar ve diğer Anadolu beyliklerinin Kürtler tarafından kurulduğunu ve yönetildiğini ortaya koymaktadır. Resmi tarihin bu gerçeği çarpıtması, halkların tarihî bilinçlerinin zedelenmesine ağır  tramvalar yasanmasina asimilasyona yol açmış vede devam etmektedir.

Sonuç: Tarih Bilinci ve kayb edilen  hafizanin Geri getirilmesi  : 

Aydınoğulları Beyliği’nin denizcilikte öncü rolü ve bölgedeki siyasi gücü, Anadolu tarihinin önemli  bir parçasıdır. Ancak resmi tarih yazımı tarafından yapılan çarpıtmalar, bu gerçeklerin görünürlüğünü azaltmıştır. 

Tarihi gerçekleri ortaya koymak ve halkların tarihî kimliklerini doğru şekilde anlamak için, resmi anlatıların dışına çıkarak, yerel kaynaklar ve bilimsel çalışmalar ışığında yeniden objektif bir tarih anlayışı geliştirmek şart olmuştur. 

Kaynaklar    :

Lowry, Heath W. The Nature of the Early Ottoman State. Albany: State University of New York Press, 2003.

Prof. Dr. İbrahim Ateş, “Anadolu Beylikleri ve Kürt Tarihi”, Kürt Tarih Araştırmaları Dergisi, 2023.

Primary sources on Aydınoğulları’s naval battles and trade activities, Ottoman and Byzantine archival documents.

Hür, Ayşe. Türklerin Tarihi ve Anadolu Beylikleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 2017.

İnalcık, Halil. Osmanlı Tarihi.

 Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2001.

Bilimsel Kaynaklara ışıgında Kurd halkı hic bir yerden bu topraklara gelmedi Anadolu ve Mexopotamyanin yerli Halki ve asıl sahipleridir .

08.06.2025              İ.Ateş

ANADOLU KÜRT BEYLİKLERİ ve GÖLGELENEN GERÇEK TARİH :

ANADOLU KÜRT BEYLİKLERİ 

ve GÖLGELENEN GERÇEK TARİH :

Giriş

Yüz yılı aşkın süredir Türkiye 

Cumhuriyeti müfredatlarında yer verilmeyen ve görmezden gelinen Anadolu Kürt beylikleri, 

aslında ne roma ne bizans ne 

Osmanlı ne Selçuklu daha orta yerde  

Yokken bu coğrafyalarin kadim 

sahipleri on binlerce yıllık sahibleri

Kurdler ve buyuk bir tarihin gerçek  taşıyıcısıdır.

Resmi merkezli tarih anlatılarının 

dışında kalan bu beylikler kültürel, bilimsel ve siyasi gelişmelerin merkezinde yer almış büyük Kürd hanedanlıkları ve antik uygurliklari 

Inşa eden Halktır. 

Calisma,Amasya Kürt Krallığı, Aydınoğulları, Germiyanoğulları ve Botan, Mervanî, Hakkâri gibi Kürt yapılarının tarihsel varlıklarını, 

kaynaklara dayanarak ortaya koymayı amaçlamaktadır. 

Bu beyliklerin hiçbiri "Türk" ya da "Türkmen" beylikleri değildir; aksine 

Kürt beylerinin yönetiminde şekillenmiş, tarihsel belgelerle sabit yapılardır

🏰 Amasya Kürt Krallığı (Emareti)

Amasya, Sivas, Tokat, Şarkî Karahisar gibi bölgeleri kapsayan bu emaret, Kürt Hacı Kutlu Şah ve oğlu Hacı Mîrî öncülüğünde yüz yıllarca Anadolu'nun kalbinde hüküm sürmüştür.

Eretna Beyliği döneminde, Konya’nın fethi gibi kritik olaylarda yer almışlardır. Konyalı halkın, Karamanoğulları'ndan şikâyet ederek yardım çağrısında bulunduğu Kürt Emiri Kutlu Şah, bu çağrıya olumlu yanıt vermiş çıkan savaşta 4000'den fazla Karamanoğlu askerinin öldürüldü ve Konya’yı ele geçirildi.

Hüseyin Hüsameddin’in 12 ciltlik “Amasya Tarihi” adlı eseri bu hanedanlığı detaylı biçimde anlatmakta; Hacı Kutlu Şah, Hace Ali ve İbn Kürd gibi figürler üzerinden Kürtlerin siyasi ve kültürel gücünü belgelemektedir. 

🏞️ Diğer Kürt Beylikleri

Mervanîler: 10.-11. yüzyıllarda Diyarbakır merkezli etkin olmuş köklü bir Kürt hanedanıdır. İslamlaşma sürecine büyük katkılar sunmuşlardır.

Botan Emirliği: Cizre merkezlidir. Bedirhan Bey gibi güçlü liderlerle tanınır. Osmanlı’ya karşı önemli direniş göstermiştir.

Hakkâri Hanedanlığı: Orta Çağ boyunca varlığını sürdüren, kendi dini ve idarî sistemini kurmuş olan önemli bir Kürt beyliğidir.

⚓ Aydınoğulları ve Diğerleri

Modern araştırmacılar ve tarihçiler, özellikle Ayşe Hür’ün çalışmaları, Aydınoğulları, Karaman, Germiyan, Menteşe, Saruhan gibi beyliklerin büyük kısmının Kürt beyleri tarafından kurulduğunu vurgulamaktadır. Bu yapıların bir kısmı denizcilikte ileri gitmiş, Akdeniz ve Ege'de büyük donanmalar kurmuştur. Aydınoğulları'nın özellikle denizci Kürt liderliği, bu bağlamda özgün bir örnektir.

Sonuç

Anadolu tarihi, yalnızca Selçuklu ve Osmanlı merkezli bir anlatı ile sınırlanamaz. Bu coğrafyada binlerce yıl öncesine dayanan Kürt varlığı, yalnızca bir etnik duruş değil, aynı zamanda siyasi, kültürel ve bilimsel bir medeniyet üretimidir. Unutturulmaya çalışılan bu tarihler, arşivler, kronikler ve akademik çalışmalar ışığında yeniden ayağa kaldırılmalıdır.

Kürt beyleri, yalnızca doğuda değil, batı, kuzey ve güneyde de devletler kurmuş; tarımdan denizciliğe, ilimden siyasete kadar her alanda iz bırakmıştır. Bu gerçeklik, modern tarih anlayışının yüzleşmesi gereken en önemli konulardan biridir.

Kaynakça

Hüseyin Hüsameddin, Amasya 

Tarihi (12 cilt)

Şikarî, Karamanoğulları Tarihi ve Osmanlı kronikleri

Ayşe Hür, Kürtler ve Anadolu Beylikleri Üzerine Makaleler

İ. Ateş, “Amasya Kürt Krallığı” Çalışması

Yerel tarihçiler, arşiv belgeleri ve bölge halkının sözlü tarihi

🗓️ 08.05.2023

✍️ Hazırlayan  İ. ATEŞ

ANADOLU KÜRD BEYLIKLELERİ VE 

GERCEK KANITLAR  :  

Yüz yıldır resmi tarih anlatımlarında yer bulamayan Anadolunun binlerce yillik sahipleri olan Kürt beylikleri, aslında büyük coğrafyalara hükm eden medeniyet odakli köklü siyasi yapılardı. 

Osmanlı öncesi Anadolu'da kurulan pek çok beylik, Kürt emirleri ve hanedanları tarafından yönetilmiş, ancak bu bilgiler ya üstü kapatılmış ya da farklı etnik aidiyetlerle  değiştirilmiştir. 

Bu çalışma, Amasya Emirliği, Aydınoğulları,Germiyen ogullari Beyliği gibi önemli 

Kürd yapılarını kaynaklara dayalı olarak ortaya koymayi amaçlamakta.

Nedeni  bu beyliklerin hiçbiri  Turk ylveya Turkmen beyligi degildir.

Amasya Kürt Krallığı (Emareti) Anadolu'nun merkezinde, Amasya, Sivas, Tokat, Şarki Karahisar gibi bölgeleri kapsayan Amasya Emirliği, Kürt Hacı Kutlu Şah ve oğlu Hacı 

Mîrî öncülüğünde yüz yıllarca bölgede egemenlik kurmuş bir yapıydı. 

Özellikle Eretna Beyliği döneminde, Konya gibi stratejik şehirlerin fethine katılmışlar; Konyalılar, Karamanoğulları'ndan şikayet ederek Kürt emirlerini yardıma çağırmışlardı. Hacı Kutlu Şah, bu davete icabet etmiş, savaş sonunda 4000'den fazla Karamanoğlu askeri ölmüş, Konya teslim alınmıştı.

Amasya Tarihi yazarı Hüseyin Hüsameddin'in 12 ciltlik eserinde,

bu emirliğin çok daha geniş bir kürt hanedan yapısına sahip olduğu vurgulanmakta; Hacı Kutlu Şah, 

Hace Ali ve İbn Kürd gibi figürler 

öne çıkmaktadır. 

Osmanlı'dan önce Amasya, bir Kürt hanedanlığı tarafından yönetilmiş, 

bu yapı dini, idari ve bilimsel açıdan önemli şahsiyetler yetiştirmiştir.

Bu aile aynı zamanda Selçuklular  diplomatik  evlilik yoluyla akrabalık bağı da kurmuşlardir. 

Diğer Kürt Beylikleri ;

Mervanîler: Diyarbakır merkezli, 10.-11. yy'da etkin, köklü bir hanedanlık.

Botan Emirliği: Cizre merkezli, Bedirhan Bey gibi figürlerle tanınır.

Hakkari Hanedanlığı: Çok uzun 

süre varlığını sürdürdü.

Karaman, Germiyan, Menteşe, Saruhan Beylikleri: Çeşitli tarihçelere ve modern araştırmacı Ayşe Hür ve  benzeri tarihciler bati ve bir kisim kaynaklara göre Kürt emirllilikleri tarafından kurulmuştur.

Sonuç   :  Anadolu tarihi, yalnızca Osmanlı ve Selçuklu merkezli bir anlatıyla sınırlandurilamaz .. 

Kürt beyleri, emirleri ve kralları, Anadolu'nun doğu,Batı güney 

Kuzey ceşitli devletler kurmuşlardir , denizcilikten tarıma, ilimden siyasete kadar her alanda katkı sunulmuştur. tarihin unutturduğu bu yapılar, arştiv, kronik ve akademik çalışmalarla yeniden ortaya konmalıdır.

Kaynakça

Hüseyin Hüsameddin, Amasya Tarihi (12 cilt)

Şikarî, Osmanlı kronikleri

Ayşe Hür, makale ve program analizleri

İ. Ateş, "Amasya Kürt Krallığı"

Osmanlı arşiv belgeleri ve modern tarih çalışmaları

(Haritalandırma çalışması ayrı bir bölümde sunulacaktır.)

08.05.2025      İ.ATEŞ

M.Ö. 2000–1000 KASSÎD KÛRD UYGARLIĞI : Bir Kürd İmparatorluğu ; “Kürtler Mezopotamya’da ne yaptı sanıyorsunuz ? ”

M.Ö. 2000–1000  KASSÎD KÛRD UYGARLIĞI  :

Bir  Kürd İmparatorluğu  ;

“Kürtler Mezopotamya’da ne yaptı sanıyorsunuz  ? ”

🔸 Kassîd (Qassid) uygarlığı, 

M.Ö. 2000'li yıllarda Zagroslar’dan Dicle-Fırat'a kadar uzanan geniş bir alanda egemen olmuş ve Babil'i Beş ( 550 ) yüz elli yıl yönetmiş bir Kürd uygarlığıdır.

🔸 Gutiler sonrası sahneye çıkan Kassîdler, Hititler ve Mısır ile çağdaş güçlü bir devletti. Kassîdlerin dili, kültürü ve yaşam biçimi Kürt halkının tarihsel mirasının temel taşlarını oluşturur.

🛕 Kassîdlerin İnsanlığa Katkıları :

📐 İlk matematik ve geometri kuralları,

📅 İlk takvim,

⚖️ Ağırlık ve uzunluk ölçü birimleri,

🧱 İlk kerpiç mimari,

🏥 Masajla tedavi ve teşhis/tedavi sistemleri,

🔭 Urfa’da ilk gözlemevi,

🛢️ Petrolün ilk keşfi,

Tümü Kürt Kassîdler tarafından geliştirilmiştir.

🧠 Dil, Edebiyat ve Kültür   :

📜 Gılgamış Destanı'nın kimi  tabletleri, Kassîd Kûrd kökenli şair Sin-Lekke-Unni tarafından kaleme alınmıştır.

🗣️ Kassîdler döneminde çivi yazısı, erken Kürt dili ile kaynaşmıştır.

🎶 “Saz”, “sazendegan”, “dengbejlik” ve halk ozanlığı gibi kültürel öğeler Kürt kökenlidir.

🛡️ İnanç, Tarikat ve Etki Alanı  :

✝️ Kassîdler, çoktanrılı inançtan tek tanrılı inançlara geçişte köprü olmuşlardır.

📿 Sonraki dönemlerde Mevlevîlik, Kadirîlik, Bektaşîlik gibi tarikatların kökeninde Kürt inanç yapısı vardır.

🪘 Ayinlerde kullanılan çalpara, kudüm, çeng gibi müzik enstrümanları Kürt kültürüdür.

🐎 Spor, Zanaat ve Efsaneler  :

🏇 Cirit oyunu, Kürt at kültürüne özgüdür.

🧵 Halı ve kilim dokumacılığı ile kök boya sanatı,Kürt Kassîdlerden diğer  Topluluklara da geçmiştir.

🌊 Nuh Tufanı efsanesi bile Somerî

ler ile Guti-Kassîd Kürtleri arasında ortak bir mitolojik mirastır.

🛸 Uygarlıkta Öncelik    ;

🔄 Batılı tarihçiler uygarlığın tekerleğin keşfiyle başladığını söyler;

İlk tekerleği bulan Kassidlerdi.

🧠 Aynı şekilde  tekerleği çeken atı da ilk ehlileştiren gene Kassidlerdi.

📝 Uluslararası ilk antlaşmaları imzalayan halk,

🎓 Kürt Kassîdlerdi!

📎 Ek Bilimsel Kaynaklar :

→ I. M. Diakonoff – The Pre-History of the Armenian People

→ Kassîdlerin Zagros’taki diger Kürt boylarıyla ilişkisi

→  A. Leo Oppenheim – Ancient Mesopotamia

→ Cemşîd Bender, Kürt Tarihi ve Uygarlığı 1956 

→ Kassîdlerin Babil’deki hüküm dönemi

→  Michael C. Astour – Kassite History and Chronology

07.06.2025       İ.ATEŞ

🟡 Kürtçeye İftira Atanlar Utansın ! Acaba utanacak yüzleri var mıdır? 📜 M.Ö. 11.000 - 70.000 yılları arasında temelleri atılmış, dünyanın en eski dili: KÜRDÇE!

🟡 Kürtçeye İftira Atanlar Utansın !

Acaba utanacak yüzleri var mıdır?

📜 M.Ö. 11.000 - 70.000 yılları arasında temelleri atılmış, dünyanın en eski dili: KÜRDÇE!

🌍 Kürtçe, tüm Hint-Avrupa, Slav ve Aryanî dillere 3000 ila 100.000 arası kelime vermiştir.

🔁 Ama kendisi hiçbir dilden TEK BİR KELİME bile almamıştır.

🟣 Tacikçe ile % 85 Ortak Kelime  !

Tacik, Beluç, Peştun, Taliş, Hirvat ve diğer Aryani halklar "Biz Kürtüz!" derken inkarcılara ne oluyor ?

İşte Tacikçe ile Kürtçenin ortak kelimelerinden bazıları:

Kürdçe     Tacikçe     Wateya

*****          *******     *******  

Baran        Boron      Yağmur 

Stêr           Sitora       Yıldız 

Ba              Şamol      Rüzgar

Asûman    Osmon    Gökyüzü 

Du             Du             İki 

Çar            Cor           Dört 

Şeş            Şaş            Altı 

Heşt          Haşt         Sekiz 

Deh           Dah           On 

Pêşde        Ba peş      İleri 

Ya Me        Mo            Bizim 

Bihar         Bahor        Bahar

Bilind         Baland     Yüksek  

Rûniştin    Şiştan      Oturmak 

Dar            Daraxt       Odun 

Zelal          Jēlāla         Berrak 

Şev            Şaʙ            Gece  

Reng          Rangi        Renk 

Gul             Gul            Gül               

Gluā           Glupā        Güller 

Rî               Dāṛi            Sakal 

Ma             Modar       Anne 

Bav            Padar          Baba 

Xati           Xola             Teyze 

Pêner        Panir           Peynir 

Bazar         Bazar          Çarşı  

Saxlem      Sustha       Sağlıklı  

Dirêj          Daroz          Uzun 

Xweş         Xuşj             Sevinç 

Hesp         Asp              At     

Mışk          Moosh        Fare

Genim       Gandam     Buğday 

sî                Sayeh         Gölge 

Meh           mah             ay

Ronahî       Roshenayi  aydinlik 

Nan            nan             Ekmek 

Nav            nam             İsim

Av               Ab               Su

Rast           Rast             Sağ

Çep            Chap            Sol

Evr             Abar             Bulut

🧬 Kürtlerle En Yakın Akrabalar:

Tacikler, Beluçlar, Peştunlar, Soğdlar, Talişler, Lurlar, Horasaniler, Gilakîler, Zazalar, Goranîler...

📍 Bu halkların konuştukları lehçeler, Kürtçenin tarihî uzantılarıdır.

⚠️ UYARI:

Kürtçe'ye "lehçe" ya da "yapay dil" diyenler ya tarih bilmiyor ya da gerçeği sakkiyor red inkâr ediyor.

🔺 Kürtçe, hiçbir dilden kelime almamış, ama tüm Avrupa Hind Slav  ve Aryenî dillere kelime vermiş ana dillerin Anasi bir dildir.

📢 Paylaşın ki daha cok kişiye ulaşsın  !  Unutulmasın.....

Asimilasyon büyük bir insanlık suçu

Kemalizm 100 yildir bu suçu isliyor. Muridî Kurd düşmani Xapo da

50 yıldir AYNI suçu işliyor. !

Kürtçe varsa,halkı da vardır !

Halkı varsa coğrafyasıda vardır.

✍️ Hazırlayan : İ. Ateş

📅 Tarih: 22.09.2023

KRALİÇE TOMRİS GERÇEKTE KİMDİ?

KRALİÇE TOMRİS GERÇEKTE KİMDİ?

1.Tomris’in Tarihî Kaynaklardaki Yeri:

Kraliçe Tomris, M.Ö. 6. yüzyılda yaşamış, Massagetlerin (bir Saka-Skit kolu) lideri olan kadın hükümdardır.

En bilinen kaynak, antik Yunan tarihçisi Herodot’tur. Herodot,Tomris’in Pers Kralı Keyhüsrev / Kambyses’in (ya da bazı kaynaklara göre Keyaksar’ın) ordusunu yendiğini anlatır.

Kaynak:Herodot,Tarih (Histories),Kitap I.

> “Tomris, savaş alanında kocasını ve oğlunu kaybetmişti ama kendisi Pers kralı Kiros’un (Cyrus the Great) başını kesip şarap fıçısına atarak intikamını aldı.”

2. Saka Kûrdleri   :

Sakalar, Aryenî halklardandır. 

Dilleri, Kürtçe Eski Doğu Aryenı 

Kürd dilidir.

Massagetler, Doğu Sakaları olarak geçer ve Zerdüştî etkiler taşırlar.

Sakaların Kûrd kadın savaşçıları, Amazonlar olarak bilinir. 

Amazon miti, Saka-Kürdî bir kadın savaşçı geleneğinidir. 

Kaynak: Adrienne Mayor, The Amazons: Lives and Legends of Warrior Women across the Ancient World, 2014.

3. Tomris’in Kürtî / Aryenî Kimliği

Tomris’in yaşadığı yer, Aral Gölü ile Hazar arasındaki alanlardır. 

Bu bölge, antik Aryen toprakları  üzerindedir.

Massagetler gibi halklar, daha sonra Alanlar, Sarmatlar, Gutiler ve Medler gibi halklarla karışarak Kûrd öncül toplulukları oluşturmuştur.

Kaynak: Richard N. Frye, The Heritage of Persia, 1963.

4. Türkleştirme Girişimi ve Yanılgı :

20. yüzyıldan sonra özellikle Sovyet sonrası Türkçü tarih yazımı, Orta Asya’daki her tarihsel figürü Moğol tarihi dahil  "Türk" saymaya başladı.

Ancak Tomris döneminde Türk halkları Orta Asya’nın kuzey doğusundaydı, yani henüz 

Massaget topraklarında değillerdi.

Kaynak: Peter B. Golden, An Introduction to the History of the Turkic Peoples, 1992.

> Gerçek: Tomris ne Türk’tür, ne de Türkçe konuşmuştur. O, büyük bir Aryenî (Kürdî) dil konuşuyordu.

5. Tomris ve Kürt Kadın Savaşçı Geleneği :

Kürt tarihinde Zerîfe, Asenath, 

Şerîn, Mêrxan, Delal, Sara, Dayê Şehîde gibi kadın savaşçı figürler, Tomris’in devamı niteliğindedir.

Bu gelenek Med, Mitanni ve Hurri kraliçelerine kadar gider.

Kaynak: John MacGinnis, The Royal Women of the Ancient Near East, 2020.

21.04.2025   İ.Ateş...

HATTÎ-KÛRD UYGARLIĞI : DİLSEL VE KÜLTÜREL SÜREKLİLİĞİN İZİ .

HATTÎ-KÛRD UYGARLIĞI : DİLSEL 

VE KÜLTÜREL SÜREKLİLİĞİN İZİ .

Özet

Bu makale, Anadolu’nun yerli halklarından biri olarak kabul edilen Hattîler ile Kürt halkı arasında olası tarihî, dilsel ve kültürel bağları incelemeyi amaçlamaktadır. 

Hattî dili, Hint-Avrupa ve Semitik diller dışında  izole bir dil ailesine mensup değildir.

Temel sözcük ve kavramların Kürtçe ile Ortak olduğu  görülmektedir. 

Giriş

Anadolu’nun yazılı tarih sahnesine çıkan ilk halklarından biri olan Hattîler, M.Ö. 2500’lerden itibaren Orta Anadolu’da önemli bir kültür inşa etmişlerdir. Hititler’in bölgeye gelişinden sonra asimile olmalarına rağmen Hattî dili ve kültürü, Hitit metinlerinde ve sonraki uygarlıklarda etkisini sürdürmüştür. 

Kürtlerin atalarının Mezopotamya’nın kuzeyinde ve Anadolu’nun Batı,orta güney doğusunda yaşadığı bilinmektedir. 

Hattîler ile Kürtler arasında tarihî ve kültürel süreklilik bulunmaktadir. [^1].

Hattî Dili ile Kürtçe Arasındaki Etimolojik Benzerlikler

1.“Hat- Hattî-Ha ” kökler üzerinden eyleminin etimolojisik kök 

Hat  : Kurdcede Gelmek anlamına gelen hatin fiil kökü, geçmiş zaman çekimiyle hat (geldi) biçiminde kullanılır:

Hat tu şa > Sevinçle,coşkuyla neşeyle geldin .

Hatî   > gelmiş, gelen, mevrut

Hat û çû  > Geldi ve gitti .

Ez hatim – Ben geldim

Ew hat     – O geldi

Benzer şekilde Hattî dilinde de 

"gelmek, varmak" anlamında hat 

ya da ha biçiminde ifadelerin kullanıldığı, Hitit metinlerinde Hattîce kökenli dualar ve mitolojik metinlerde görülmektedir[^2].

2. "Ha" Ünlemi ve Bağlamları :

Kürtçede “ha” kelimesi, bazen çağırma veya tepki anlamında kullanılır:

Ha ! – Hadi !>  (emir/tetikleme)

Hattî-Hitit ayin metinlerinde de 

“ha” veya “hah” seslenişleri ritüel başlangıcında yer almaktadır. 

Bu benzerlik, kelime kökenlerinin ilksel bir ortak yapıdan geldiği tezini guclu sekilde desteklemektedir[^3].

Coğrafi ve Kültürel Devamlılık  :

Hattîlerin merkezi olan Hattuşa , Kürtlerin tarihsel olarak yaşadığı bölgelerdendir.

Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki höyüklerde ele geçen bazı kült nesneler, Zagros kültürleri ile Hattî kültürü arasında paralellik göstermektedir[^4]. 

Ayrıca Kürtler içinde yer alan Hurri-Mitanî, Lulubi, Subartu gibi halkların da Hattîlerle temasta olduğu, arkeolojik ve filolojik verilerle desteklenmektedir[^5].

Kürt Mitolojisinde Hattî İzleri  :

Kürt efsanelerinde geçen “geliş, varış” temaları, Hattîlerin “ilahi inişler” ayinleriyle örtüşmektedir. Özellikle "Newroz" kutlamalarında ateşin etrafında “hat hat hat” nidalarıyla yapılan dansların bu eski Hattî ritüellerinden türediği düşünülmektedir.

Sonuç

Hattîler, Anadolu’nun yerli halklarından biri olarak yalnızca Hititler’e değil, aynı zamanda bölgedeki diğer yerli halklara, özellikle de Kürtlere kültürel ve dilsel miras taşıyıcısı olmustur.

Kürtçedeki "hatin" gibi kelimelerin Hattî dilindeki benzer köklerle olan ilişkisi, bu halklar arasında bir süreklilik olduğunu göstermektedir. 

Kaynakça ve Dipnotlar

[^2]: Houwink ten Cate, Philo. 

“The Hattian Language and its Indo-European Connections”, Anatolian Studies, Vol. 18, 1968, 

pp. 35–47.

[^3]: Güterbock, Hans. The Hittite Rituals in Hattic Language, Chicago Oriental Institute, 1951.

[^4]: Burney, Charles and Lang, David. The Peoples of the Hills: Ancient Ararat and Caucasus, Thames & Hudson, 1971.

[^5]: Diakonoff, Igor. M. The Pre-History of the Armenian People, Caravan Books, 1984.

07.06.2025     İ.ATES