TEPE ARYAN XELKÊN KÛRDÎ :
ARÎ, ARYAN, ARYA SOYLU "KÖK"LER
1. Giriş: Arî ve Kürtler
“Aryan” veya “Arî” kelimesi, sadece dilbilimsel değil, aynı zamanda tarihî ve kültürel bir kimliği de yansıtır. Kürtler, Aryan halklarının en eski ve kadim temsilcilerinden biri olarak,
bu kavramla doğrudan ilişkilidir.
Arî kelimesi,Kürtçede halen "asil, temiz, dürüst" Soylu anlamlarında kullanılmaktadır.
2. Aryan / Arî / Arya Kavramlarının Etimolojisi :
Terim Anlam Kaynak
Arî (Kürtçe) Temiz, asil, dürüst
Güncel Kürtçede kullanım
Arya (Sanskritçe) Saygıdeğer, asil Monier-Williams Sözlüğü
Aryan (Avesta / Eski Partça )
Asil soy, özgür halk ,Behistun Yazıtı, Avesta da Airya Aryan halkı, Ari halkı
3. Aryan Halklarının Coğrafyası
ve Kürdler :
Behistun Yazıtı (MÖ 6. yy) "Arya" terimini kullanan yazıtlardandır.
Bu yazıtta geçen "Aryan" sözcüğü, bugünkü İranıda içine alan çok daha geniş Kürd coğrafyasını anlatır.
Bu bölgede Medler, Mitanniler, Gutiler, Hurriler ve daha sonra Kürd lerle akraba Aryeni topluluklar ve sonradan Kurd kimliğine bürünen Parsekler/Farslar yaşamıştır.
M.Ö 4000 Avesta'da geçen
“Airyanəm Vaējō”, Aryanların yurdu anlamındadır.
Kürd coğrafyası bu yurdun tam merkezidir.
4. Arî’den Arîstokrasi’ye: Soyluluğun Dilsel Yansımaları
Arî + Stokrat (Yönetim) → Arîstokrasi: Soyluların yönetimi
Zadegân: Kurdcede "soylular" anlamında, aynı etimolojik kökten
Arîf: Kürtçede "bilge, anlayışlı", aynı zamanda bilgiye ulaşan kişi demektir.
Bu kavramlar arasında derin etimolojik bir bağ vardır. “Arî” kavramı sadece biyolojik bir soy değil, aynı zamanda ahlaki, kültürel ve düşünsel bir asaletin de ifadesidir.
5. Avrupa-Hind Aryanî Topluluklar
ve Kürdler
Kürtçede kullanılan “Arî” kavramı, Avrupa-Hindistan arası Aryanî halkları da kapsar. Hint-Avrupa dilleri ailesi içinde yer alan Kürdçe, Aryanî dil grubunun en eskitemsilcilerin-
dendir.
6. Akademik Kaynaklar
1. Gershevitch, Ilya (1968), Old Aryanian Literature, Handbuch der Orientalistik.
2. Schmitt, Rüdiger (1987), “Aryans”, Encyclopedia Iranica, Vol. 2.
3. Monier-Williams Sanskrit Dictionary – Arya: Saygıdeğer,
onurlu insan.
4. Avesta – Airya kavramının geçtiği bölümler.
5. Behistun Yazıtı (Darius Yazıtı,
MÖ 6. yy) – Arya halkı olarak tanım.
7. Sonuç: Arî Kimliği ve Kürd Halkı
Kürtler, Aryanî kimliğin yaşayan temsilcileridir. Dilleri, kültürleri ve tarihî geçmişleriyle bu soylu kökten gelmektedirler. “Arî” kavramı, sadece bir etnisiteyi değil, bir yaşam anlayışını, bir ahlaki kodu ve bir kadim halkı temsil etmektedir.
06.06.2025 İ.ATEŞ
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder