MANNA KÛRD DEVLETI :
100 Yıllık Resmi tarih Kitabları
Ve Kemalist tarih teztlerinde yer almayan KÛRD Tarihinden kesintiler :
📌 1. Giriş
MÖ IX–VI. yüzyılları arasında civarında Urmiye gölü’nün güneyinde yerleşmiş olan Manna, ilk merkezli Kürd devleti olarak tanımlanmakta
ve başkenti Izirtu (Zîrta) olan güçlü bir bölgesel yönetimdi .
2. Coğrafya ve Konum :
Manna krallığı, günümüz Güney Azerbaycan’ının (İran) batı doğusunda Urmiyegölü’ne kadar uzanan bir alana hâkimdi.
Bu bölge, Assur, Urartu ve Medya
gibi büyük güçler arasında bir tampon bölge işlevi görüyordu .
3. Etnik ve Dilsel Yapı :
Manna halkı, Hurri ve Urartu'ya yakın bir dil olan Kürdce konuşmakta olup Kurd kabile kimlik birliği ile olusmuş
olan hint‑Avrupa dil grubuna dahil Genetik analizler bu toplumdaki çeşitliliği desteklemektedir .
4. Tarihçe ve Siyası Gelişim :
İlk olarak, MÖ 843’te Şalmaneser III’in Manna’yı Munna olarak anmasıyla antik kaynaklarda belgelenmiştir .
MÖ 850 civarında başladı ve
MÖ 720–716 döneminde Iranzu ve oğulları Aza,Ullusunu gibi yöneticilerle en güçlü dönemine ulaştı .
MÖ 716’da Aza’nın devirilmesi sonrası Sargon II’nin saldırısı yaşandı. Ardından Scyth‑Asur baskıları ve Med imparatorluğunun yükselişiyle Manna MÖ 609–590 sürecinde Med Kurd imparatorluguna dahil oldu .
5. Kültür ve Arkeoloji :
Başkent Izirtu, Qalaichi höyüğü üzerinde yerleşikti.
Burada bulunan 450 civarı minyatür sırlı tuğla, sanat ve zanaatkârlıkta gelişmiş düzeyi gösterir .
Hasarlû (Hasanlû) Antik Kürd uygarligina benzer diğer höyüklerde bulunan eserler,Manna kültürünün zenginliğini ortaya koyar .
6. İncil ve Tarihî Eşleşmeler :
Yehuda Kürd peygamberin kitabı Jeremiah 51:27’de anılan “Minni”, genellikle Manna ile ilişkilendirilir.
Bu bağlamda,Minni-Ararat-Ashkenaz ifadesi eski Asur metinleriyle de paralellik gösterir .
7. Sonuç
Manna devleti, Kürd dilsel ve kültürel mirasının erken izleriyle bölgesel bir güçtü. Siyasi rekabet ortamında, arkeolojik ve metinsel kanıtlarla birlikte araştırıldığında, hem Asur-Urartu Medya dengeleri
hem de anti‑Kürd bağlantılar açısından önemli bir tarihi önem taşır.
8. Haritalama :Manna'nın Urmiye
gölü çevresindeki konumunu; Urartu, Asur ve Medya gibi çağdaşı medeniyetlerle coğrafi ilişkisini göstermektedir.
9. Kaynakça :
Ancient Mesopotamia.org: Mannaeans
Yaghmaei, M.: Izirtu ve Sırlı Tuğlalar
ResearchGate: An Archaeological View
Jeremiah 51:27, Antik metinler
Wikipedia: Mannaea
Britannica: Mannai .
08.06.2025 İ.ATEŞ
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder