ANADOLU KÜRT BEYLİKLERİ
ve GÖLGELENEN GERÇEK TARİH :
Giriş
Yüz yılı aşkın süredir Türkiye
Cumhuriyeti müfredatlarında yer verilmeyen ve görmezden gelinen Anadolu Kürt beylikleri,
aslında ne roma ne bizans ne
Osmanlı ne Selçuklu daha orta yerde
Yokken bu coğrafyalarin kadim
sahipleri on binlerce yıllık sahibleri
Kurdler ve buyuk bir tarihin gerçek taşıyıcısıdır.
Resmi merkezli tarih anlatılarının
dışında kalan bu beylikler kültürel, bilimsel ve siyasi gelişmelerin merkezinde yer almış büyük Kürd hanedanlıkları ve antik uygurliklari
Inşa eden Halktır.
Calisma,Amasya Kürt Krallığı, Aydınoğulları, Germiyanoğulları ve Botan, Mervanî, Hakkâri gibi Kürt yapılarının tarihsel varlıklarını,
kaynaklara dayanarak ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Bu beyliklerin hiçbiri "Türk" ya da "Türkmen" beylikleri değildir; aksine
Kürt beylerinin yönetiminde şekillenmiş, tarihsel belgelerle sabit yapılardır
🏰 Amasya Kürt Krallığı (Emareti)
Amasya, Sivas, Tokat, Şarkî Karahisar gibi bölgeleri kapsayan bu emaret, Kürt Hacı Kutlu Şah ve oğlu Hacı Mîrî öncülüğünde yüz yıllarca Anadolu'nun kalbinde hüküm sürmüştür.
Eretna Beyliği döneminde, Konya’nın fethi gibi kritik olaylarda yer almışlardır. Konyalı halkın, Karamanoğulları'ndan şikâyet ederek yardım çağrısında bulunduğu Kürt Emiri Kutlu Şah, bu çağrıya olumlu yanıt vermiş çıkan savaşta 4000'den fazla Karamanoğlu askerinin öldürüldü ve Konya’yı ele geçirildi.
Hüseyin Hüsameddin’in 12 ciltlik “Amasya Tarihi” adlı eseri bu hanedanlığı detaylı biçimde anlatmakta; Hacı Kutlu Şah, Hace Ali ve İbn Kürd gibi figürler üzerinden Kürtlerin siyasi ve kültürel gücünü belgelemektedir.
🏞️ Diğer Kürt Beylikleri
Mervanîler: 10.-11. yüzyıllarda Diyarbakır merkezli etkin olmuş köklü bir Kürt hanedanıdır. İslamlaşma sürecine büyük katkılar sunmuşlardır.
Botan Emirliği: Cizre merkezlidir. Bedirhan Bey gibi güçlü liderlerle tanınır. Osmanlı’ya karşı önemli direniş göstermiştir.
Hakkâri Hanedanlığı: Orta Çağ boyunca varlığını sürdüren, kendi dini ve idarî sistemini kurmuş olan önemli bir Kürt beyliğidir.
⚓ Aydınoğulları ve Diğerleri
Modern araştırmacılar ve tarihçiler, özellikle Ayşe Hür’ün çalışmaları, Aydınoğulları, Karaman, Germiyan, Menteşe, Saruhan gibi beyliklerin büyük kısmının Kürt beyleri tarafından kurulduğunu vurgulamaktadır. Bu yapıların bir kısmı denizcilikte ileri gitmiş, Akdeniz ve Ege'de büyük donanmalar kurmuştur. Aydınoğulları'nın özellikle denizci Kürt liderliği, bu bağlamda özgün bir örnektir.
Sonuç
Anadolu tarihi, yalnızca Selçuklu ve Osmanlı merkezli bir anlatı ile sınırlanamaz. Bu coğrafyada binlerce yıl öncesine dayanan Kürt varlığı, yalnızca bir etnik duruş değil, aynı zamanda siyasi, kültürel ve bilimsel bir medeniyet üretimidir. Unutturulmaya çalışılan bu tarihler, arşivler, kronikler ve akademik çalışmalar ışığında yeniden ayağa kaldırılmalıdır.
Kürt beyleri, yalnızca doğuda değil, batı, kuzey ve güneyde de devletler kurmuş; tarımdan denizciliğe, ilimden siyasete kadar her alanda iz bırakmıştır. Bu gerçeklik, modern tarih anlayışının yüzleşmesi gereken en önemli konulardan biridir.
Kaynakça
Hüseyin Hüsameddin, Amasya
Tarihi (12 cilt)
Şikarî, Karamanoğulları Tarihi ve Osmanlı kronikleri
Ayşe Hür, Kürtler ve Anadolu Beylikleri Üzerine Makaleler
İ. Ateş, “Amasya Kürt Krallığı” Çalışması
Yerel tarihçiler, arşiv belgeleri ve bölge halkının sözlü tarihi
🗓️ 08.05.2023
✍️ Hazırlayan İ. ATEŞ
ANADOLU KÜRD BEYLIKLELERİ VE
GERCEK KANITLAR :
Yüz yıldır resmi tarih anlatımlarında yer bulamayan Anadolunun binlerce yillik sahipleri olan Kürt beylikleri, aslında büyük coğrafyalara hükm eden medeniyet odakli köklü siyasi yapılardı.
Osmanlı öncesi Anadolu'da kurulan pek çok beylik, Kürt emirleri ve hanedanları tarafından yönetilmiş, ancak bu bilgiler ya üstü kapatılmış ya da farklı etnik aidiyetlerle değiştirilmiştir.
Bu çalışma, Amasya Emirliği, Aydınoğulları,Germiyen ogullari Beyliği gibi önemli
Kürd yapılarını kaynaklara dayalı olarak ortaya koymayi amaçlamakta.
Nedeni bu beyliklerin hiçbiri Turk ylveya Turkmen beyligi degildir.
Amasya Kürt Krallığı (Emareti) Anadolu'nun merkezinde, Amasya, Sivas, Tokat, Şarki Karahisar gibi bölgeleri kapsayan Amasya Emirliği, Kürt Hacı Kutlu Şah ve oğlu Hacı
Mîrî öncülüğünde yüz yıllarca bölgede egemenlik kurmuş bir yapıydı.
Özellikle Eretna Beyliği döneminde, Konya gibi stratejik şehirlerin fethine katılmışlar; Konyalılar, Karamanoğulları'ndan şikayet ederek Kürt emirlerini yardıma çağırmışlardı. Hacı Kutlu Şah, bu davete icabet etmiş, savaş sonunda 4000'den fazla Karamanoğlu askeri ölmüş, Konya teslim alınmıştı.
Amasya Tarihi yazarı Hüseyin Hüsameddin'in 12 ciltlik eserinde,
bu emirliğin çok daha geniş bir kürt hanedan yapısına sahip olduğu vurgulanmakta; Hacı Kutlu Şah,
Hace Ali ve İbn Kürd gibi figürler
öne çıkmaktadır.
Osmanlı'dan önce Amasya, bir Kürt hanedanlığı tarafından yönetilmiş,
bu yapı dini, idari ve bilimsel açıdan önemli şahsiyetler yetiştirmiştir.
Bu aile aynı zamanda Selçuklular diplomatik evlilik yoluyla akrabalık bağı da kurmuşlardir.
Diğer Kürt Beylikleri ;
Mervanîler: Diyarbakır merkezli, 10.-11. yy'da etkin, köklü bir hanedanlık.
Botan Emirliği: Cizre merkezli, Bedirhan Bey gibi figürlerle tanınır.
Hakkari Hanedanlığı: Çok uzun
süre varlığını sürdürdü.
Karaman, Germiyan, Menteşe, Saruhan Beylikleri: Çeşitli tarihçelere ve modern araştırmacı Ayşe Hür ve benzeri tarihciler bati ve bir kisim kaynaklara göre Kürt emirllilikleri tarafından kurulmuştur.
Sonuç : Anadolu tarihi, yalnızca Osmanlı ve Selçuklu merkezli bir anlatıyla sınırlandurilamaz ..
Kürt beyleri, emirleri ve kralları, Anadolu'nun doğu,Batı güney
Kuzey ceşitli devletler kurmuşlardir , denizcilikten tarıma, ilimden siyasete kadar her alanda katkı sunulmuştur. tarihin unutturduğu bu yapılar, arştiv, kronik ve akademik çalışmalarla yeniden ortaya konmalıdır.
Kaynakça
Hüseyin Hüsameddin, Amasya Tarihi (12 cilt)
Şikarî, Osmanlı kronikleri
Ayşe Hür, makale ve program analizleri
İ. Ateş, "Amasya Kürt Krallığı"
Osmanlı arşiv belgeleri ve modern tarih çalışmaları
(Haritalandırma çalışması ayrı bir bölümde sunulacaktır.)
08.05.2025 İ.ATEŞ
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder